Bir
Buhar Kazanı Rehabilitasyon İhalesi Hikayesi (1985)
Bu
benim 1985 yılbaşı hikayemdir..
Yurdumuzun
GüneyDoğusunda bir göreceli küçük Petrol Rafinerisinde ağır
fueloil yakan sekiz adet suborulu paket tip buhar kazanı vardır.
Bunlardan ilk üç adedi yıllar öncesinde bir önemli ABD
firmasından teslim edilmiş, yerine konmuş, yıllar boyu çalışmış.
Ancak kullanım ömrü dolmuş. Yenilenme zamanı gelmiş. Yerinden
sökülecek, yanma odası boruları değişecek, fan pompalar
değişecek, dış izolasyon, kaya yünü, dış kaplamalar
değişecek. Buhar domu elden geçecek. Emniyet valfleri, kurum
üfleyiciler yenilenecek.
Şirkete
1984 yılı sonunda girmişim. İşi bana verdiler. Daha önceden
yaptığım için, kazan imalatını biliyorum, ama teklif
hazırlamayı ve fiyatlamayı hiç bilmiyorum. İhale evraklarını
idareden satın aldım. Çok dikkatle okudum. Sonra uçağa bindim.
Diyarbakır'da indim. Ertesi sabah Otobüse bindim, erken saatte
rafineri önüne geldim. İçeri girdim, yergörme yaptım. Benim
yaşıtım mühendisler beni gezdirdiler. Kazanı gösterdiler.
Etrafını dolaştım, nasıl sökeriz, nerde yenileme yaparız,
herşeyi akşama kadar konuştuk. Buhar kazanının teknik
resimlerinin kopyalarını aldım. Fotoğraflarını çektim. Notlar
aldım. Krokiler çizdim. Geldiğim yoldan önce otobüs sonra uçak
ile geri Ankara'ya döndüm. Gerekli belgeleri, işbitirme, şirket
ve meslek sertifikalarını, diplomaların kopyalarını topladım.
İşyerimde
tahmini maliyeti hesapladım. İş arkadaşlarım "cost
estimators' handbook" (maliyet tahmincisinin elkitabı) tavsiye
ettiler. Ordan kaba bir fiyat fikrim oldu, ama gerçek fiyatları
piyasadan almayı tercih ettim. Akla gelen her türlü maliyet
kalemi için piyasadan işçilik, malzeme, ekipman fiyat, bağlayıcı
teklif aldım. Tek tek hepsini alt alta yazdım. Topladım. Sonra
üstüne makul düşündüğüm %25 kar koydum. 1984 yılı
parasıyla 25 milyon lira etti. Teklif mektubunu yazdım, imza için
önce bölüm başkanına, sonra en üst imza yetkilisi patrona
götürdüm.
Yılların
tecrübesiyle pişmiş patron, mektubu ve maliyet hesabını
inceledi. Rakiplerimizi sordu. İki rakibimiz var, ancak bu işleri
iyi bildikleri şüpheli. Buhar kazanı ABD imalatı, ancak daha
sonraki yıllarda ABD şirketinin buhar kazanı lisansını almışız,
artık aynı kazanları biz yapıyoruz. Yani detay resimler
rafineride yok, rakiplerde yok, ama bizde var. Yani rakiplerin detay
resimleri üretmeleri onlara bir maaliyet ve zaman kaybı, ama bize
değil. Bizim taahhüt ettiğimiz işbitirme süresi bir yıl,
rakiplerin herhalde daha uzun.
Patron
teklif detaylarına baktı baktı, benim tavsiye ettiğim 25 milyon
lira fiyatı çizdi, üstüne "55 milyon lira", yazdı.
İnanamadım. "Müteahhitlik işlerinde kar marjının sınırı
yoktur", dedi. Masama döndüm, fiyatı söylendiği şekilde
yeniledim. Sonra teklif mektubunu 1985 yılbaşında idareye teslim
ettik. Sonuçların değerlendirilmesi için 90 gün bekledik.
Sonuçlar açıklandı. Biz 55 milyon fiyat ile en düşük rakamı
vermişiz. Diğer rakipler 65-80 milyon lira fiyat vermişler.
Bir
ihalede kaybettiğiniz rakam, sizden bir sonra gelen fiyat ile
aranızdaki fark kadardır. Fiyat aralığı epey açık ama, iyi ki
benim ilk tavsiye fiyatı vermemişiz.
Diyeceksiniz,
"çok iyi para kazanmışsınız". Öyle olmadı. Benim
tahminler işin yönetimi sırasında çok değişti. Eski buhar
kazanının yerinden çıkarılması problem oldu. Uygun kapasitede
vinç fiyatı çok yüksek geldi. Mevcut eskimiş malzemelerin
sökülmesi, yeni malzemelerin satın alınması, yeni pompa fan
alımları, hep ilk tahminlerin üstünde gerçekleşti. Tahminlerden
daha fazla adamsaat işçilik zaman harcadık. Yerinde taşaron
montaj işçisi aradık. Onların verdikleri adam saat birim fiyatlar
ilk tahminlerimizden daha fazla oldu. Sonunda maliyet ile verdiğimiz
fiyat ucuca ancak yetti. Kar kalmadı. Bize bir referans kaldı. Bu
referans ile ilerde rafinerilerden yeni işler aldık.
Mühendislik,
hesap kitap bir önemli eğitim işi, ancak işadamı olmak,
yatırımcı olmak ayrı bir konu. Bir ihalede çok sayıda değişken
parametre var. Bunların hepsini birleştirip para kazanmak, en
azından zarar etmemek, personele iş aş sağlamak, şirketi karlı
ve çalışır tutmak, hepsi ayrı bir hüner, ayrı bir kaabiliyet
işi.
Yeni
Yılınız kutlu olsun.
---
Haluk
Direskeneli, ODTÜ Makina Mühendisliği 1973 mezunu olup,
mezuniyetinden itibaren, kamu, özel sektör ve ABD – Türk yabancı
ortaklıklarda (B&W, CSWI, AEP, Entergy) ağırlıklı olarak
termik santral temel/ detay tasarım, imalat, pazarlama, teklif,
satış ve proje yönetimi konularında çalışmış, bugüne kadar
termik santral tasarım yazılımları konusunda yerli piyasaya,
mühendislik firmalarına, yatırımcılara ve üniversitelere
danışmanlık vermiştir. MMO ve ODTÜ Mezunları Derneği Enerji
komisyonları üyesidir.
Bu
makale "Ekonomik Çözüm" gazetesi için yazılmıştır.
http://www.ekonomik-cozum.com.tr/
Prinkipo,
31 Aralık 2016
No comments:
Post a Comment