Monday, February 13, 2017

Türkmenistan'da Genel Seçimler Yapıldı



Türkmenistan Türkmenbaşı rafinerisine 1990'lı yıllarda bir gurup öncü mühendis gönderdik, Uluslararası ihale öncesi, yer görme yapacaklardı, Büyük bir nakliye uçağına bindiler, tüm gece süren sarsıntılı uzun bir uçuştan sonra Aşgabat'a indiler, konforsuz bir kamyonet ile rafineri şantiyesine vardılar. Vakit öğle idi, rafinerinin şantiye lokantasına alındılar, önlerine güzel bir balık geldi, afiyetle yediler. Çok memnun oldular. Akşam oldu, menude votka vardı, balık tekrar önlerindeydi. Sonra sabah oldu. Kahvaltıya indiler, çay ve balık onları bekliyordu. Kaldıkları bir hafta sürede balıktan başka birşey yemediler. Türkmenbaşı rafinerisi Hazar denizi kıyısındaydı, balık boldu, başka birşey yoktu. Sonra rafineri genişletme ihalesi yapıldı, bizden bir işbilir tecrübeli şirket işi aldı, kendi şantiyesini kurdu, Bolulu ahçı gönderdi, Bolulu ahçı Türk şantiyesi mutfağında harikalar yarattı, muhteşem sulu ev yemekleri yediler. İlk gönderdiğimiz Mühendislerin gecelediği andakondu yatakhaneler ranzalı mekanlardı, 12-kişi aynı yerde kalıyordu, mekanlar kadın- erkek ayrılmıştı. Sabah herkes havlusuna sarınıyor, banyo tuvalet işine gidiyordu, erkek- kadın banyoları ayrıydı, ancak banyoların kapıları açıktı, havluyu askıya asıp anadan üryan işinizi görüyordunuz. Büyük tuvalet yapılacak alaturka yerlerin arasında paravan yoktu. Herkes ortada sıra halinde mahremiyet olmadan tuvaletini yapıyor, perdesi olmayan kabinlerde duşunu alıyor, temizlenip traş olup güne hazırlanıyordu. Çıplaklıktan utanan yoktu. Mühendis, ustabaşı, işçi, memur farkı ayrıcalığı yoktu. Herkesin herşeyi ortadaydı. Sonra Türk şirketi geldi, şantiyesini kurdu, mühendislere bağımsız banyolu tek kişilik odalar verdi, işçiler yine 6-12 kişilik ranzalı mekanlarda kaldılar, ancak kapalı tuvalet, kapalı banyo düzeni geldi. Sabahları standart Türk kahvaltısı, çay peynir zeytin yumurta verilmeye başlandı. Menuye kurufasulye pilav yoğurt girdi. Türkmenistan dünyanın en büyük doğalgaz yataklarına sahip. Hazar denizinde kıyısı var, offshore petrol kaynaklarına sahip, 5-milyon nüfus temel ihtiyaçlarını devletten sağlıyor, emekli olan meslek sahibi kadınlar -doktorlar, hemşireler, öğretmenler, bize gelip yaşlı -bebek bakıcılığı yapıyorlar. Türkmenistan bugün otoroter bir yönetime sahip bir ülke. Tüm ülkenin kaynakları tek kişi tarafından yönetiliyor, 5-milyon nüfusun ortak zenginlikten aldığı pay çok az. Türkmenistan 30+trilyon m3 görünür doğalgaz yataklarına sahip. Eskiden Rusya ve İran'a doğalgaz ihraç ediyordu, bu satışlar durdu. Şimdi sadece Çin'e gaz satıyor. 1000m3'ü 160 ABD dolar fiyat ile satıyordu, fiyat şimdi 100 ABD dolara düştü, doğalgaz satış gelirleri azaldı.
Türkmenistan başkanı Gurbanguly Berdymukhamedov(56), 7-Şubat 2017 günü yapılan genel seçimlerde %90'ın üstünde oy oranı ile 3 kez başkan seçildi. Çalışma süresi 5-yıldan 7-yıla çıkarıldı, başkanın 70-yaş sınırı kaldırıldı, Kendisi dişçi (dentist), güzel gitar ve elektronik org çalıyor, 4000 kişiyi bir büyük salona doldurup kendi bestelerini söyletiyor Türkmenistan eskiden Rusya ve İran'a gaz veriyordu, şimdi sadece Çin'e veriyor. Eskiden 40-50 bcm veriyordu. Şimdi ihracat rakamı düştü, doğalgaz fiyatı 1000m3 için 160 ABD dolardan 100 ABD dolara düştü, Afganistan ve Pakistan boru hatları yapmayı planlıyor. Para yok, finansman yok. Eskiden kazandıkları bütçe fazlası ile Aşgabat merkezinde görkemli binalar yapmışlar, ama ortada başka birşey yok. Kalınacak düzgün otel bile sınırlı sayıda. OrtaAsya da kilitlenmiş bir coğrafyada çoğu çöl olan topraklar üstünde yaşıyorlar. Devlet herkese bedava sağlık eğitim ve sosyal hizmet götürüyor. Görünürde herşey var. Yemekte üç öğün balık var. Ama sabahları aradığınızda hala doğru dürüst kahvaltı yok. Çünkü üretim yok, gerçekte hiçbirşey yok. Muhalefet yok. Ortak akıl yok. Tek adam iradesine kalmış ülkelerden biri. Herşey tek adamın kararına bakıyor, geç gelen karar sokaktaki ortalama insana hiçbir zaman ulaşmıyor, hiçbir işe yaramıyor.


---

Haluk Direskeneli, ODTÜ Makina Mühendisliği 1973 mezunu olup, mezuniyetinden itibaren, kamu, özel sektör ve ABD – Türk yabancı ortaklıklarda (B&W, CSWI, AEP, Entergy) ağırlıklı olarak termik santral temel/ detay tasarım, imalat, pazarlama, teklif, satış ve proje yönetimi konularında çalışmış, bugüne kadar termik santral tasarım yazılımları konusunda yerli piyasaya, mühendislik firmalarına, yatırımcılara ve üniversitelere danışmanlık vermiştir. MMO ve ODTÜ Mezunları Derneği Enerji komisyonları üyesidir.


Prinkipo, 14 Şubat 2017