TANAP: Türkiye’nin Enerji Koridoru Olma Vizyonunun Omurgası

Giriş 21. yüzyılda enerji, sadece ekonomik değil, aynı zamanda siyasi ve jeostratejik bir güç unsuru haline gelmiştir. Türkiye, konumu itibarıyla enerji üreticisi ve tüketicisi ülkeler arasında doğal bir köprü işlevi görmektedir. Bu bağlamda TANAP (Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Projesi), Türkiye’nin bu konumunu somutlaştıran en büyük altyapı yatırımlarından biri olarak öne çıkmaktadır. TANAP Hakkında Genel Bilgi TANAP, Azerbaycan’ın Hazar Denizi’ndeki Şah Deniz 2 sahasında üretilen doğalgazı Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşıyan uluslararası bir doğalgaz boru hattıdır. Proje, Güney Gaz Koridoru’nun en uzun ayağını oluşturur. • Toplam Uzunluk: Yaklaşık 1.850 km • Hat Çapı: 56 inç (bazı kesimlerde 48 inç) • Taşıma Kapasitesi: İlk etapta 16 milyar m³/yıl (6 milyar m³ Türkiye’ye, 10 milyar m³ Avrupa’ya), ileride 31 milyar m³’e çıkarılabilir • Başlangıç ve Güzergah: Ardahan (Türkiye-Gürcistan sınırı) → Edirne/İpsala (Yunanistan sınırı) • Ülkeler: Azerbaycan → Gürcistan → Türkiye Teknik ve Çevresel Detaylar Kompresör ve Ölçüm İstasyonları TANAP boru hattı boyunca 7 kompresör istasyonu, 4 ölçüm istasyonu ve 11 pig istasyonu planlanmış; bu sayede yüksek basınçla gazın uzun mesafelere iletimi sağlanmaktadır. Çevresel Etki ve Sürdürülebilirlik Proje, Dünya Bankası ve Avrupa Yatırım Bankası’nın çevresel ve sosyal kriterlerine uygun şekilde yürütülmüştür. Tarım arazilerinin rehabilitasyonu, yaban hayatı geçiş yolları, yerel halkla iletişim ve sosyal destek projeleriyle örnek bir ÇSED uygulaması gerçekleştirilmiştir. Ekonomik Boyut Yatırım ve Finansman Başlangıçta yaklaşık 11.7 milyar dolar olarak öngörülen yatırım tutarı, maliyet düşürücü önlemlerle 6.5 milyar dolara indirildi. Finansman, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), Dünya Bankası ve Asya Altyapı Yatırım Bankası (AIIB) gibi kurumlardan sağlandı. Gelir ve Kapasite Yıllık yaklaşık 15-16 milyar m³ doğalgaz taşımacılığı karşılığında yaklaşık 1.5 milyar dolar gelir elde edilmektedir. Kapasite artırımıyla birlikte bu gelir potansiyeli katlanabilir. İşgücü ve İnsan Kaynağı İnşaat Dönemi İnşaat aşamasında doğrudan ve dolaylı olarak 13.000’in üzerinde kişi istihdam edildi. Türkiye’nin farklı bölgelerinden birçok taşeron ve mühendislik firması projeye dahil edildi. İşletme Aşaması Ankara ve Eskişehir’de ofisleri bulunan TANAP, yüzlerce nitelikli personel ile bakım, izleme ve operasyon süreçlerini yürütmektedir. Jeopolitik ve Stratejik Önemi TANAP, Avrupa’nın enerji arz güvenliği açısından kritik bir projedir. Rus doğalgazına alternatif bir kaynak sağlayarak, enerji kaynaklarını çeşitlendirme stratejisinde kilit rol üstlenmektedir. • Türkiye’nin enerji merkezi olma hedefi açısından TANAP, hem transit ülke konumunu hem de jeopolitik etkisini güçlendirmektedir. • Azerbaycan ile stratejik ortaklık, bu proje ile kurumsallaşmış ve kalıcı hale gelmiştir. • TANAP, Avrupa Birliği’nin enerji güvenliği politikalarının doğrudan parçası haline gelmiştir. Diğer Enerji Projeleriyle İlişkisi TAP (Trans Adriyatik Boru Hattı) TANAP’ın İpsala’da TAP’a bağlanmasıyla Azeri gazı Yunanistan, Arnavutluk ve Adriyatik Denizi üzerinden İtalya’ya ulaşır. Böylece TANAP, TAP sayesinde Avrupa pazarına entegre olur. BTC (Bakü-Tiflis-Ceyhan) BTC petrol taşırken TANAP doğalgaz taşır. Her ikisi de Türkiye’nin doğu-batı enerji koridorundaki stratejik rolünü perçinler. BTC’nin oluşturduğu altyapı ve güvenlik zemini TANAP’a öncülük etmiştir. BOTAŞ TANAP’ın Türkiye’deki %30 ortağı olan BOTAŞ, iç tüketime yönlendirilen doğalgazın ana alıcısıdır. BOTAŞ’ın Türkiye doğalgaz piyasasındaki tecrübesi projeye lojistik ve teknik katkı sunmaktadır. Şahdeniz 2 ve Güney Gaz Koridoru TANAP, Şahdeniz 2 sahasından başlayıp TAP’a uzanan Güney Gaz Koridoru’nun tam ortasında yer alır. Bu hat sayesinde Avrupa, Rusya dışı kaynaklardan doğalgaz temin edebilmektedir. TANAP, sadece bir enerji altyapı projesi değil, aynı zamanda Türkiye’nin enerji diplomasisi, jeopolitik önemi ve bölgesel iş birliklerinin bir sembolüdür. Avrupa’nın arz güvenliği, Azerbaycan’ın ekonomik geleceği ve Türkiye’nin enerji merkezi olma vizyonu, TANAP sayesinde ortak bir noktada buluşmaktadır. Önümüzdeki dönemde kapasite artırımı, yeni bağlantılar ve enerji çeşitliliği projeleriyle TANAP’ın etkisi daha da artacaktır.