Hangisi??

Makina- Makine, Hangisi?

Değerli Okurlarım,

1989-1990 yıllarında bir ABD şirketi ile Türkiye'de faaliyet gösterecek ortak girişim (JVC) şirketi kuracaktık. ABD şirketinin ismi 2(iki) kelimeden oluşmuştu ve bu iki kelimenin arasında “&” (and) yani “ve” işareti vardı. Ayrıca isimlerinde “W” ve “X” harfleri vardı ama bunlar sorun olmadı. Bizim Ticaret Sicil Kurumumuz “&” işaretini, şirket ismi içinde kabul etmedi. ABD şirketinin değiştirmek gibi bir opsiyonu- serbestiyeti hiç yoktu, çünkü ABD kayıtlarına göre öyle biliniyordu. Gerekirse ortaklığı bitirmek istediklerini açıkca belirttiler. Uzun süre “&” işaretinin ticaret sicilinde kabulü için bekledik.

Benzer durum “Makina- Makine” kelimesinde var. Şirket isminizde bu kelime varsa, Ticaret Sicil Kaydı sırasında problem çıkabilir. Hangisi kullanılmalı, hangisi doğru? İzmir Ticaret Sicil Kurumunda veya Ankara Sanayi Odası müracaatlarınızda çok dikkat edin, “Hangi kelime doğru?” diye günlerce sicil kaydında bekleyebilirsiniz. Bu işin şakası yok. Size ne deniyorsa, onu kullanın veya en iyisi bu kelimeyi şirket ismi tescilinde kullanmayın.

Peki sizce hangisi doğru? Hangisini kullanmak lazım? “Makina” yoksa “Makine”?

İngilizcedeki “Machine” kelimesinin kökeni Latince “Machina”, İtalyanca “Macchina”, Almancası “Maschine”. Yani dilimize girmiş bir yabancı sözcükten bahsediyoruz. Burda Türkçe “ses uyumu” kuralına uyma durumu yok. Çünkü kelime Türkçe değil.

“Makina-Makine mühendisliği”nin İngilizcesi “Mechanical Engineering”, yani Makina- Makine ile doğrudan bir ilgisi yok.

Türk Dil Kurumu sözlüğünde “Makina” var ama, arama "Makine"ye yönlendiriliyor. Kurum 1965 yılında “Makine” kelimesini esas almış. Bunu yaparken bu isme sahip kurumların görüşleri alınmışmı? Bu isme sahip üniversitelere, kurumlara sorulmuşmu? Yüzyıllık kurumlar isimlerinde değişiklik yapmak isterlermi? Ticaret Sicili değişmiyor, kayıtlar, diplomalar, tezler, ünvanlar, dökümanlar, sözleşmeler, kontratlar nasıl değişir? İTÜ Makina Fakültesi öğretim üyeleri, mezunları, MMO, MKEK bu durumu kabul ederlermi? Yüzyılların ismi bir anda keyfe göre değişirmi?

Dil Derneği ise "Makina"yı tümden sözlükten çıkarmış, onlara göre böyle bir kelime yok.

Denizcilik okulu 1.sınıfı ilk “Makine” dersinde hoca kara tahtaya büyük harflerle "MAKİNE" yazar, ve “Dersimiz “Makine”dir. Mesleğimiz “Makine” mühendisliğidir” der.

Deniz Lisesinde “Makine” Zabitliği, Deniz Harb Okulunda ise “Makina” konulu dersler var. Kara Harp Okulu “Makine”, Hava Harp Okulu “Makina” kelimesini kullanıyor.

Türk Dil Kurumu bu işleri önce kullanıcılara sormalı ve dayatmacı- israrcı olmamalı idi. Türk Dil Kurumu'nun bu tek taraflı aldığı kararı ileri süren, Eskişehir'de bilim tarihçisi bir emekli öğretim üyesi, üniversitelerdeki ''Makina mühendisliği'' bölümlerinin isminin ''Makine mühendisliği” olarak değiştirilmesi için YÖK, Türk Dil Kurumu (TDK) ve Mühendislik Dekanları Konseyi'ne başvurdu, 7 üniversite ''makina'' kelimesini, ''makine'' olarak düzeltti.

Aynı Eskişehir'de Anadolu Üniversitesi “Makina”, OsmanGazi Üniversitesi “Makine” mühendisliği bölümlerine sahip.

“Word Türkçe” sürümü bu konuyu bilmiyor, bütün düzeltmeleri “Makine” olarak yapıyor. “Düzelt” komutu verdiğinizde tümünü “Makine” olarak çeviriyor.

İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) için, “Makina” Fakültesidir. Eski, köklü, geleneksel İTÜ kurum kültürü bu kelimeyi kesinlikle değiştirmez, değişmesi teklif bile edilmez- edilemez. (www.mkn.itu.edu.tr)

Ege ve DokuzEylül Üniversitelerinde, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsünde “Makina” Mühendisliği bölümleri var.

Gazi ve ODTÜ Mühendislik Fakültelerinde, “Makina” Mühendisliği bölümü vardır.

YILDIZ, İstanbul ve klon Üniversitelerde “Makine” Mühendisliğidir.

MMO, “Makina” Mühendisleri Odası'dır. Yazışmalarda her iki şekil de kullanılır. (www.mmo.org.tr)

MKEK, “Makina” ve Kimya Endüstrisi Kurumu'dur. (www.mkek.gov.tr)

Bana sorarsanız, “Makine” aksamından bahsediyorsam “Makine” kelimesini,

eğer konuyu meslek olarak düşünüyorsam “Makina” kelimesini tercih ediyorum. Yani istediğinizi kullanabilirsiniz. Bu kelime Türkçe değil. Bu işin “ses uyumu” ile bir ilgisi yok. Bu konuda “Yanlış” veya “Doğru” yok. Yeterki şirket isminizde olmasın. İyi bir haftasonu dilerim. Selam ve saygılar.

Haluk Direskeneli, ODTÜ Makina Mühendisliği 1973 mezunu olup, mezuniyetinden itibaren, kamu, özel sektör ve ABD – Türk yabancı ortaklıklarda (B&W, CSWI, AEP, Entergy) ağırlıklı olarak termik santral temel/ detay tasarım, imalat, pazarlama, teklif, satış ve proje yönetimi konularında çalışmış, bugüne kadar termik santral tasarım yazılımları konusunda yerli piyasaya, mühendislik firmalarına, yatırımcılara ve üniversitelere danışmanlık vermiştir. MMO ve ODTÜ Mezunları Derneği Enerji komisyonları üyesidir.

http://www.ekonomik-cozum.com.tr/

2013-11-20