Değerli
Okurlarım,
Öncelikle
bir önceki makalem sonunda yazdığım notu bu defa en başta tekrar
edeyim. Biz köşe yazarları siz değerli okurlardan yorum almazsak
yazamayız. Yorumlarda bir olumlu yoruma, yaklaşık 10 olumsuz yorum
gelir, normaldir, benim için bu olumsuz yorum miktarı belki daha
yüksek olacak, biliyorum, ancak bizi yorumlarınız ile
yönlendirmezseniz biz yazamayız. Donar kalırız.
E-posta,
tweet, e-groups, web,
linkedin, facebook üzerinden yorumlarınızı bekliyoruz. Çekinmeden
gönderin, yazın, eleştirin, tam aksine makalemizi okuduğunuz
için/ yorum yazdığınız için çok memnun oluruz.
Gazete
haberlerinde ithâl kömürün ucuz olduğuna dair yorumlar okudum.
Yurdumuzda yerli ve yabancı yatırımcılar çok ucuza ithal kömür
yakan termik santral yatırımları yapıyorlar, yatırımlarının
gerekçesini de ithal kömürün çok ucuz olmasına bağlıyorlar.
Doğru mu?
Bu
soruya hemen "Doğru" veya hemen "Yanlış" diye
cevap vermek çok zor. Neden zor? Çünkü bu durum bir kumar.
İthâl
kömür fiyatları piyasa arz-talep durumuna göre zaman içinde
artabilir. Üst ısıl değeri 6600 kcal/kg HHV veya 12,000 BTU/lb
HHV olan spot piyasa ithâl kömürün fiyatı önceki yıllarda
olduğu gibi MetrikTon başına termik santral liman teslimi 200 US
Dolar olabilir veya tersine fiyat çok düşebilir.
Bugün güney sahilimizde çalışan bir ithâl kömür santrali var,
kömürü deniz aşırı ülkelerden geliyor, ancak Avrupa finansman
bağlantılı, kömürü satan ihracatçı ülkelerin büyük dış
borçları var, bir anlamda barter (=takas) yapıyorlar.
Fiyatlar
ikili anlaşmalarla uzun dönemli sabit tutulmuş, kömür
fiyatlarının spot piyasada serbest kalacağı zaman zaten yabancı
firmalar herhalde santrali yerli ortağa satıp gidecek,
Yabancı
sermayenin yatırım yaptıktan sonra yatırım projesinde kalma
süresi en fazla 5 yıldır. Parasını geri alır, hisse payını
satar başka yerde başka proje geliştirmeye gider.
Bu santralin çevre normlarına uygun örnek santral olmasının sebebi, Alman
Yeşiller partisinin bir dönem koalisyon ortağı olması ve Avrupa
Çevre normlarını, Avrupa Birliği Çevre kanunlarını piyasaya
sert oturtabilmesi yüzündendir.
Santral Avrupa sermayesi ile kurulduğundan Avrupa Çevre normlarına uygun,
bu yüzden biz Türk mühendislerinin bugüne kadar hayatlarında
görmedikleri büyüklükte toz tutma (elektro static precipitator-
ESP) filtrelerine ve baca gazı kükürtsüzleştirme (flue gas
desulphurisation- FGD) ünitelerine sahip,
Günde
24 saat, yılda 365 gün (bakım hariç) hep çalışıyor.
Büyük
elektrostatik toz filtreleri, çok büyük baca gazı
kükürtsüzleştirme tesisleri bize şaka gibi geliyor. Aslında
olması gereken de bu.
Keşke
bizde de Yeşiller partisi koalisyon ortağı olabilse ve çevre
mevzuatı düzgün çalışabilse. Çevre kirlenmese, çevre tarım
insanı mağdur olmasa.
Satın
alma birimleri dünyanın her yerinde, her zaman her şeyin en
ucuzunu almak isterler. Bu yönlenme ile en ucuza çoğunlukla her
şeyin en kötüsünü alırlar. Bu yüzden yatırımcının çok iyi
teknik - ticari ve hukuki danışmanlarla çalışması gerekir.
Bizdeki
çoğu uygulamalar gibi, 3-5 sayfalık yatırım kontratı olmaz.
Yabancı
yatırımcının ciddi danışmanları yüzlerce sayfa fizibilite-
yapılabilirlik, durum tespiti (due-diligence) raporları
hazırlarlar, kontratlar binlerce sayfaya ulaşır.
Gelelim
ithâl kömürün gerçek fiyatına. Biz "termikçiler"
yakıtın fiyatını "1 milyon British Thermal Unit BTU (MMBTU)"
cinsinden ve üst ısıl değerden hesaplarız.
Kasım
2012 tarihi itibari ile 6000-6600 kcal/kg üst ısıl değeri (HHV)
veya 12,000 BTU/lb HHV olan ithal kömürün bugün dünya
piyasaları spot fiyatı RichardsBay-Guney Afrika,
NewCastle-Avustralya veya Rotterdam teslim MetrikTon başına FOB
70-80 US Dolardır
Üstüne
%6-8 FOB-CIF liman teslimi taşıma masrafı ekleyin ve 1 milyon BTU
karşılığını hesaplayın. Düz orantı aritmetik size sonuç
3.00-3.20 US Dolar/MMBTU çıkar.
Öte
yandan Afşin-Elbistan kömür sahalarında 1000- 1150 kcal/kg (LHV)
alt ısıl değerli yerli kömürün maden ağzı fiyatı ton başına
7.50- 8.00 US dolardır. Bu da size "1 milyon BTU" için
1.10 -1.20 US Dolar/ MMBTU birim fiyat verir.
Manisa
Soma'da, merkez ocak 2100 kcal/kg alt ısıl değerli yerli kömürün
maden ağzı fiyatı ton başına 24.00 US dolardır. Bu da size "1
milyon BTU" için 2.00 US Dolar/MMBTU birim fiyat verir.
Çayırhan,
Seyit Ömer, Kangal, Soma, Yatağan kömür fiyatlarını da kontrol
edin, fiyat "1 milyon BTU" için 2.00-2.50 US Dolar
civarındadır.
Kamu
santrallerinde yakıt fiyatı çok düşüktür. ABD'de kömür
esaslı termik santrallerde, kömür fiyatının 2.00 USD/MMBTU
altında olması beklenir/istenir.
Öte
yandan bizim yerli kömürde çok kül, çok su vardır. Bu yüzden
toplam randıman ithal kömürlü pülverize kömür santrallerine
göre %10 düşük olabilir,
Ama
bu hiçbir zaman yerli kömür lehine fiyat avantajını
değiştirmez.
"Rusya
ithal kömür fiyatları ucuz" deniyor, Rusya'nın ithal kömür
satış fiyatları hiçbir zaman dünya ithal kömür fiyatlarından
daha ucuz olmadı, Karadeniz sahiline ithal kömür yakacak termik
santrali yaparsanız, Boğazları geçmediğiniz için taşıma
olarak belki avantajlı gelebilir ama uzun dönemde Rus kömür
fiyatları hiçbir zaman ucuz değildir. Neden?
Çünkü
Rusya artık eski "Sovyetler Birliği" değil. Ruslar artık
çok iyi iş-insanı, işadamı, iş-kadını oldular. Sizin santral
limanınızda teslim esası ile başkalarından alacağınız ithal
kömürün size maliyetini hesaplıyorlar. Kendi ürettikleri kömür
için, dünya piyasaları fiyatın biraz azına, çoğu zaman aynı
rakama fiyat veriyorlar. Maliyet düşükmüş önemli değil.
Karadeniz
kıyısında ithal kömür termik santraliniz varsa, Rus kömürüne
mahkûm oluyorsunuz, çünkü Boğazlardan geçiş maliyeti ve
bekleme zaman kaybı yok.
2-3
yıl önce dünya spot piyasalarında ithal kömür fiyatlarının ve
ona bağlı yüzen gezen Rus kömür fiyatlarının MetrikTon başına
160+ US Dolar olduğunu da gözlemledik,
Yani
ithal kömür kontrolsüz yükselebilir, elinizden bir şey gelmez,
santralinizi kapatmak zorunda kalabilirsiniz. Yani bu bir kumar. Siz
kumar oynamayın.
Siz
yerli kömürden şaşmayın, biraz pahalıya çıkar ama yine de
yerli kömür santralini kendiniz inşa edin, tasarımını kendiniz
yapın.
Termik
santralleri bugün eğer ufacık ülkeler bile yapabiliyorsa Türkler
de yapar, yıllar boyu finansman yabancı diye yabancı tasarımlarına
mahkûm olduk. Termik santral tasarımını gözünüzde büyütmeyin,
bugün termik santral temel ve detay tasarımını yapacak Türk
mühendislik şirketleri artık var.
Enerji
bağımlılığını azaltmak için makul oranda ithal kömür
santrali de yapmalı. Ama bu miktar hiçbir zaman cari açığı
artıracak seviyelere çıkmamalı. Yapılan/ inşa edilen ithal
kömür santralleri orman, tarım, sit, turizm alanlarından uzakta
olmalı.
Filtreler
7/ 24 ve 365 gün (bakım hariç) hep çalışmalı.
İthal
kömür ucuz değildir, hiçbir zaman ucuz olmadı, bu bir kumardır,
pahalı olabilir, MetrikTon başına fiyat 60 US Doların altına
inerse ucuz olabilir. Bugün için ithal kömür yerli kömürden
birim (MMBTU) olarak pahalıdır.
Medyada
yazılanlara bakmayın, oturun hesabınızı kendiniz yapın,
görün.
Not:
Kasım ayında 26-27-29 günleri saat 20.00'de
İzmir
Operasında
Vincenzo
Bellini'nin "La Sonnambula (UyuyanKız)" operası var,
En
derin saygılarımla
HalukDireskeneli
at gmail dot com
Haluk
Direskeneli, ODTÜ Makina Mühendisliği 1973 mezunu olup,
mezuniyetinden itibaren, kamu, özel sektör ve ABD – Türk yabancı
ortaklıklarda (B&W, CSWI, AEP, Entergy) ağırlıklı olarak
termik santral temel/ detay tasarım, imalat, pazarlama, teklif,
satış ve proje yönetimi konularında çalışmış, bugüne kadar
termik santral tasarım yazılımları konusunda yerli piyasaya,
mühendislik firmalarına, yatırımcılara ve üniversitelere
danışmanlık vermiştir. MMO ve ODTÜ Mezunları Derneği Enerji
komisyonları üyesidir.
2012-11-12
No comments:
Post a Comment