Santral yatırımı için başka bir ülkeye veya şehire iş seyahatine giderken, neler yapmalı? Neler yapmamalı?

Değerli Okurlarım,

Bugün iş hayatı ve iş seyahatleri ile ilgili pratik tavsiyeler konuşacağız. Burda yazdıklarım okullarda anlatılmaz, iş hayatı içinde yaparak zamanla öğrenirsiniz. Hepsi doğru olmayabilir.

Bir başka şehirde bir iş, satış, ortaklık, işbirliği toplantınız var ise, sakın aynı gün içinde gidip, aynı gün geri dönmeyi planlamayın. Aynı gün içinde gidip dönerseniz bu durum karşı taraf için şu anlamlara gelir. Şirketiniz sizin basit otel masrafınızı ödeyemeyecek derecede finansal olarak zor durumdadır. Siz yeni işe girmiş, yetkisiz, önemsiz bir elemansınız. Bize yeteri zamanı vermediğinize göre bizi önemsemiyorsunuz.

Bir gün öncesinden o şehre/ ülkeye gidin, toplantı yerine yakın düzgün temiz makul fiyatlı bir otelde kalın, seyahat masraflarınızı makul ölçekte tutun, gece sakın alemlere akmayın, akşam alkol almayın, akşam erken yatın, sabah erken kalkın, iyi sağlam bir kahvaltı yapın.

Temiz ve ciddi giyinin, fabrika ve şantiye için spor giyinebilirsiniz, ancak şehiriçi ofis toplantılarında koyu renk takım elbise, hanımlar için tayyör, erkekler için kravat şarttır.

Mümkünse yürüyerek veya en kolay ulaşım aracı ile ve en az 15-dakika öncesinden toplantı yerinde bulunun. Tercihan sabah saat 10:00 toplantısını isteyin. Gün uzun, konuya öğleden sonra devam edebilirsiniz. Öğleden sonra saat 14:00 başlarsanız detay konuşmak için zaman kalmaz. 16:00dan sonra yapılan toplantılar çabuk biter verimli olmaz.

Seyahat, karşınızdaki şirketi, kurumu tanımanız için iyi bir fırsattır. Tecrübeli güvenilir midir? Verdiğiniz işi zamanında bitirebilirmi? Teslimatınızın parasını zamanında ödermi? Çalışanlarına tavrı nasıl? İş ortamı nasıl? Eski, oturmuş ciddi bir müessesemi? Yoksa aşırı risk alan şans eseri hızlı büyümüş yeni bir şirketmi?

Kapıdaki güvenlikçinin size tavrından, çaycının suratından, çalışma ortamının havasından, iş yoğunluğundan bütün bunları hemen anlarsınız.

Girişteki güvenlik sistemine bakın, modern zamanlarda kamu işyerlerinin, büyükelçiliklerin giriş kapılarındaki sert güvenlik önlemleri anlarım, ama özel şirketlerin daha abartılı, çoğu zaman gereksiz 3-4 kademe güvenlik sistemlerini anlamakta zorluk çekiyorum.

Bence iyi bir işyeri açık ofis olmalı, çalışanlar kutucuklara (cubicle) hapsedilmemeli, patronların çalışma odaları aşırı büyük abartılı olmamalı, kritik yerler (giriş kapısı, kasa- vezne) dışında insanlar kamera ile kontrol edilmemeli. Bunların hepsi önemli göstergelerdir.

Toplantı öncesi mutlaka tuvalete gidin, görüntünüzü kontrol edin, saçınızı tarayın, ellerinizi mutlaka suyla iyi yıkayın. Tokalaşırken elleriniz kirli, terli olmasın. Toplantıda sadece basit şekersiz çay için. Çay yoksa kahve alabilirsiniz. Kuru pasta sakın almayın, sonra elleriniz kirlenir, yemek yerken konuşmanız bozulabilir.

Öğle arasında tercihan işyeri lokantasında hafif bir işyeri yemeği isteyin. Dışarıya çıkmayın. Uzun öğle yemeklerinden kaçın, davet durumunda akşam yemeğini kısa tutun. Yemekte spor, edebiyat, müzik, şarap, opera, rock konuşun. Dini ve politik konulara sakın girmeyin.

Toplantıya (panele, konferansa) sakın geç kalmayın. Kafanız rahat ve sağlam olsun. Evinden sabah yola çıkanlar doğru yapmıyorlar. Sabah trafik stresi, uçak stresi, indikten sonra toplantı yerine varma stresi, dönüş uçağına yetişme stresi, işi düzgün yapmanızı engeller.

Toplantı öncesi mutlaka taslak bir gündem üstünde anlaşın, yabancılarla görüşecekseniz özgeçmişinizi gönderin, onlardan toplantıya katılacak olanların özgeçmişlerini isteyin.

Karşı taraf hakkında bilgi toplayın, internet web sayfalarını dikkatle inceleyin, organizasyon yapısını öğrenin, yaptıkları işler hakkında önceden bilgi sahibi olun.

Yanınızda yeteri kadar, şirketinizin tanıtım dökümanı, tanıtım CD'si, kartvizit bulunsun. Çok gerekmedikçe yanınıza laptop dizüstü bilgisayar almayın. Varsa bile sakın toplantı süresince gerekmedikçe açmayın. Cep telefonunuzu kapatın veya en azından sessize getirin.

Sunum yapacaksanız, sunumu USB hafıza çubuğuna alın, onların PC'lerinden sunum yapın, ve sunumu pdf olarak masaüstünde bırakın. Bırakamayacağınız saklı gizli bilgiler içeren bir sunumu hiç yanınızda getirmeyin, yapmayın.

Sakın hediye vermeyin. Yanlış anlaşılır. Teklifinizin değerini düşürür. Götürdüğünüz dökümanlar, Demo CD'ler hediye sayılır. Onlar eğer toplantı sonunda size hediye verirlerse, karşı hediye vermek için acele etmeyin. Onlar sizi ziyaret ettiklerinde eşdeğer bir hediye verin. Bu hediye, teknik konuda veya Türkiye hakkında, İzmir- Istanbul- Kapadokya hakkında bir yeni kitap olabilir. UzakDoğulular iyi kalite çay hediye verirler.

Sakın masanın karşı tarafıyla teke tek iletişime geçmeyin, sakın samimi olmayın, kişisel detaylar vermeyin, anlamadıkları bir dilde konuşmayın. Herşeyi basit kelimelerle konuşarak anlatın, sakın herhangi bir el işareti yapmayın. Türkiye'de “çok iyi” anlamında kullandığınız bir el işareti, başka bir ülkede “çok kötü” hatta “müstehcen” anlam ifade edebilir.

Gündem dışına çıkmayın. Yeni taleplere derhal cevap vermeyin, bir sonraki toplantıya bırakın veya yazılı cevap vereceğinizi bildirin. Toplantının süresini karşıya bırakın, siz geldiniz, onlar için onca yol yaptınız, bırakın toplantıyı onlar bitirsin, ev sahibiniz istediği kadar toplantıyı sürdürsün.

Dönüş gün-saatinizi sakın, masanın karşı tarafına söylemeyin, özellikle yurtdışında karşı taraf (Alman- Japon- ABD) sizin ne zaman döneceğinizi toplantı başında hemen bilmek ister, öğrendikten sonra herşeyi ağırdan alır, toplantılara girmez, isteklerini son saate sıkıştırır, sizi kabul etmeyeceğiniz şartlara zorlar.

Rahat olun, gerekirse Cumartesi, Pazar günü de kalıp onlar için çalışacağınızı söyleyin. Hiçbiri Cumartesi, Pazar gününden fedakarlık yapmak istemez. Cuma akşamüstü, tatil öncesi herşeyi bağlarsınız.

Günübirlik gidip – dönmek acemilik belirtisidir, tecrübeli bir iş insanı kendisine zaman tanır. Kısa mesafe 2-3 saatlik uçuşlar çok önemli değildir. Ama uzun mesafe, Okyanus ötesi- veya kıtalar ötesi gidecekseniz, “Business-class” uçak bileti isteyin, alamayan şirkette daha fazla durmayın, orda çalışmayın, onlar için değmez.

Yabancı bir ülkeye gittiğinizde pasaport kontrolünden geçerken ciddi olun. Şaka yapmayın, gülmeyin, sorulan sorular ne kadar anlamsız olursa olsun doğru, kısa, mantıklı ve sakin cevap verin. Pasaport polisi önünde cep telefonunuzla sakın konuşmayın.

Kalacağınız yer ve dönüş gününüzü önceden belirleyin. Yanınızda ne kadar nakit para var? Neden geldiniz? Bunlar mutlaka sorulacaktır.

“Parkta yatacağım, dönüş günüm belirsiz”, derseniz 1-2 saat enterne edilirsiniz veya geldiğiniz uçakla geri gönderilebilirsiniz.

Ne kadar ünlü, zengin, önemli olduğunuzun, yabancı bir ülkede, başka bir ülkenin pasaport polisi önünde, hiçbir önemi yoktur. Sizi ülkelerine kabul etmek zorunda değiller.

Sizden istenen kurallara uyun, sorulara net cevap verin, ve işiniz bitince ülkenize geri dönün.

Toplantılarınız, işiniz bittikten sonra artık orda, o şehirde, o ülkede fazla kalmayın. THY erken uçuş imkanı sağlıyor, rica edin, sizi erken uçak ile evinize göndersinler.

Gezecekseniz, kendi paranızla başka zaman gezin. Dönüş süresinde yaptığınız görüşme ile ilgili toplantı tutanağını basit notlar halinde kağıda yazın. Laptop ile yolda uğraşmayın.

Gece otomobil seyahati sakın yapmayın. Yurtdışında otomobil sakın kullanmayın, her yerin başka trafik kuralları vardır, Türkiye'nin kuralları ile Almanya'da, Amerika'da otomobil kullanamazsınız, devamlı ceza yersiniz.

Bizdeki sert, aceleci, uyanık kullanım şekli Amerika'da size çok pahalıya mal olur.

Onların kavşak protokolü, otoyol şerit değiştirme kuralları, park kuralları, azami hız sınırlarına uyum bizden farklıdır. Makas atamazsınız. Şerit değiştiremezsiniz. Hız yapamazsınız. Trafik polisinin ceza yetkisi çok büyüktür.

Kuralsız ülkeler vardır, oralarda zaten araba sürmek bizler için imkansızdır.

Siz toplu taşıma araçları kullanın, taksi kullanın. Risk almayın. Eve döndükten sonra çok gerekmedikçe ertesi gün işe gitmeyin.

Burda yazdıklarımın mutlak doğru olduğunu söylemiyorum. Bunların hepsi kişisel tercihtir. Zaman içinde oluşmuştur. Sizin tarzınız farklı olabilir. Kendi seyahat tecrübelerinizi tavsiyelerinizi bana yazarsanız, çok memnun olurum.

Hepinize güzel bir hafta dilerim. En derin selam ve saygılarımla.

HalukDireskeneli at gmail dot com, Prinkipo, Istanbul

Haluk Direskeneli, ODTÜ Makina Mühendisliği 1973 mezunu olup, mezuniyetinden itibaren, kamu, özel sektör ve ABD – Türk yabancı ortaklıklarda (B&W, CSWI, AEP, Entergy) ağırlıklı olarak termik santral temel/ detay tasarım, imalat, pazarlama, teklif, satış ve proje yönetimi konularında çalışmış, bugüne kadar termik santral tasarım yazılımları konusunda yerli piyasaya, mühendislik firmalarına, yatırımcılara ve üniversitelere danışmanlık vermiştir. MMO ve ODTÜ Mezunları Derneği Enerji komisyonları üyesidir.

Http://www.ekonomik-cozum.com.tr

2013-05-15

62. Hükümet Programında "Enerji" Faslı.

Değerli Okurlarım,

62. Hükümet Programı açıklandı, biz öncelikle 148-152 sayfalarda açıklanan "Enerji" konularına bakalım, neler anlatılmış- hedeflenmiş iyi okuyalım.

***

Enerji günümüz dünyasının en stratejik alanlarından birisidir. Son yıllarda yeterli seviyede elektrik enerjisi üretim kapasitesinin oluşturulmasına, enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesine, yenilenebilir enerji kaynaklarına ve üretim ve dağıtım tesislerinin özelleştirilmesine önem verdik.

Bu doğrultuda, 2002 yılında yaklaşık 31.000 MW olan elektrik kurulu gücünü 2014 yılı Temmuz ayı itibarıyla 67.431 MW’a, 2002 yılında 129 milyar kwh saat olan elektrik üretimimizi de, 2013 yılında 242 milyar kwh’e yükselttik.

Yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretimini teşvik etmeye başladık; enerji verimliliği stratejisini hazırlayarak uygulamaya koyduk.

Bu çerçevede önümüzdeki dönemde yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarını en üst düzeyde değerlendireceğiz.

Özellikle hidroelektrik santraller kapsamında, 2003 yılından bugüne kadar devreye alınan HES projeleri ile 2003 yılında 26 milyar kilowattsaat olan yıllık hidroelektrik enerji üretim kapa- sitesini 79 milyar kilowattsaate yükselttik. Son üç yılda 6.450 MW gücünde santralı devreye aldık; 2015 yılına kadar yeni santralları devreye alacağız.

Yerli linyit sahalarımızın termik santral amaçlı değerlendirilmesine önem veriyoruz. En büyük kömür rezervine sahip sahalarımızdan Afşin Elbistan, Konya Karapınar, Afyon Dinar ve Eskişehir Alpu sahalarında elektrik üretimi amaçlı girişimler üzerinde çalışıyoruz. Ayrıca, kömür istihracı (üretimi) yatırımları ve termik santral yatırımları, yatırım teşvik sistemindeki öncelikli yatırımlar kapsamına alınmış olup, orta vadede bunun olumlu etkilerini göreceğiz.

Nükleer santral kurulmasına ilişkin çalışmalarımızı hızlandıracağız.

Bu çerçevede elektrik dağıtım şirketlerinin tümünün özelleştirilmesini tamamladık. Elektrik üretim tesislerinin özelleştirilmesine devam ediyoruz.

Enerjide 2023 hedefimize ulaşarak, ekonomik kalkınmanın ve sosyal gelişmenin ihtiyaç duyduğu enerjiyi sürekli, güvenli ve asgari maliyetle temin edebilen, enerji üretiminde kaynak ve teknoloji çeşitliliğini artırarak enerji arz güvenliğimizi sağlayan bir ülke konumuna geleceğiz.

Bu çerçevede nükleer enerjiyi elektrik üretiminde kullanan, yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarını en üst düzeyde değerlendiren, israfı ve enerjinin çevresel etkilerini asgariye indiren uluslararası enerji ticaretinde stratejik konumunu güçlendirmiş rekabetçi bir enerji sistemi oluşturulacaktır.

Arz güvenliğinin artırılması amacıyla birincil enerji kaynakları bazında dengeli bir kaynak çeşitlendirmesine gidilecektir.

Mersin Akkuyu ve Sinop’ta toplam 9.280 MW gücünde 8 adet nükleer reaktör devreye alınacaktır. Yerli kömür kaynaklarının elektrik enerjisine dönüştürülmesi için 18.500 MW düzeyinde santral tamamlanacaktır.

Hidroelektrik kaynaklarımızın tamamına yakın kısmı kullanılarak 20.000 MW ek güç sağlanacaktır. Bu kapsamda, Ilısu, Yusufeli, Boyabat, Alpaslan-2 gibi önemli projeler tamamlanacaktır.

Ayrıca rüzgâr enerjisi gücümüz 20.000 MW’a çıkartılacak, en az 600 MW gücünde jeotermal santral ve en az 3.000 MW gücünde güneş enerjisi santralı kurularak yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik enerjisi üretimi içindeki payı 2023 yılında yüzde 30’a yükseltilecektir.

Güneş enerjisinde yeni bir döneme giriyoruz. Konya’ya dünyanın en büyük güneş enerjisi santralini yapmak üzere çalışma başlattık. 3.000 MW’lık güneş santrali için yaklaşık 6 milyar ABD doları yatırım yapılacak. Konya’yı güneş enerjisi üssü haline getireceğiz.

2003 yılı öncesinde yalnızca 9 ilimizin doğalgaza erişimi mevcut iken, 2013 yılı itibarıyla 72 ile çıkardık. Kalan 9 ili de, konumları itibarıyla teknik güçlükler ve yüksek yapım maliyetleri içermesine karşın, doğal gaz ile buluşturacağız ve artık ülkemizde doğal gazı olmayan il kalmayacaktır.

Doğalgazda arz güvenliğine büyük önem veriyoruz. Bu doğrultuda, arz kaynaklarını çeşitlendirmeye verdiğimiz önemin yanı sıra, depolama tesislerini de hayata geçiriyoruz. Kuzey Marmara ve Değirmenköy depolama tesislerini faaliyete geçirdik. Tuz Gölü yer altı depolama tesisinin 500 milyon m3’lük ilk aşamasını 2016 yılı itibarıyla tamamlayacağız. Ayrıca, 2002 yılı sonu itibariyle 100 milyon ABD doları olan petrol arama ve üretim yatırımlarımızı, 2012 yılında 910 milyon ABD dolarına çıkardık.

Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı’nın inşasını bitirdik. Bakü-Tiflis-Erzurum (Şahdeniz) Doğalgaz Projesi’ni hayata geçirdik. Azerbaycan Şahdeniz II Projesindeki payımızı yaklaşık yüzde 20’ler civarına çıkararak en büyük ikinci hissedar olduk. Azeri doğalgazını Türkiye’ye ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşıyacak olan Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Projesi’nde (TANAP) Hükümetler arası anlaşmayı imzaladık. Türkiye-Yunanistan Doğalgaz Boru hattı ile Güney Avrupa Gaz Ringi Projesi’nin ilk ayağını tamamladık ve komşu ülkeye gaz ihraç etmeye başladık. Ceyhan’ın, Avrupa’da ikinci büyük enerji terminaline dönüştürülmesini hedefliyoruz.

Böylece bir yandan enerjide arz güvenliğimizi sağlayacak, diğer yandan enerji geçiş ülkesi olmayı hedefleyen önemli adımlar attık.

Türkiye’nin, gittikçe gelişen büyük enerji piyasası ve Ortadoğu, Kafkasya/Orta Asya ve Güneydoğu Avrupa/Balkanlar bölgelerini birbirine bağlayan uluslararası projeleri ile bölgesel bir enerji ticaret merkezi haline gelmesini ve stratejik konumunu güçlendirmeyi hedefliyoruz.

Hükümetimiz sanayimize ve enerji sektörümüze entegre şekilde madenciliğimizin geliştirilmesine öncelik vermektedir. Ülkemizin 2012 yılı maden üretimi 11,7 milyar dolara ulaşmıştır. 2023 yılı hedefleri kapsamında bu miktarın 20 milyar dolara ulaşması amaçlanmaktadır.

2002 yılında yaklaşık 600 milyon dolar olan maden ihracatımızı, 2013 yılı sonu itibarıyla 5 milyar dolara; 2002 yılında 100 bin metre olan kamu-özel sektör maden arama sondaj miktarını, 2013 yılı itibarıyla 1 milyon 500 bin metre düzeyine ulaştırdık. 2023 yılı itibarıyla maden arama amaçlı sondaj miktarımızın 5 milyon metreye çıkarılması hedeflenmektedir.

Petrol ve doğalgaz yurt içi arama yatırımlarımızı 2002 yılına oranla yaklaşık 9 kat arttırarak 2013 yılında 900 milyon dolara ulaştırdık. 2002 yılında 52 bin metre olan petrol ve doğalgaz sondaj uzunluğu ise, 2013 yılında 305 bin metreye ulaşmıştır. Önümüzdeki dönemde, maden, petrol ve doğalgaz aramalarını arttırmaya ve jeotermal potansiyelimizi geliştirmeye devam edeceğiz. Ayrıca denizlerimizde kendi gemilerimizle araştırma imkânlarını artıracağız.

Türkiye’nin “kara elmas”ı kömürün enerji portföyümüzde daha ağırlıklı olması için harekete geçtik. Göreve geldiğimizde 8 milyar ton olan kömür rezervine yaptığımız sondajlarla 6,8 milyar ton daha ekledik. Son 11 yılda 11 yeni kömür sahası keşfettik.

***

62. Hükümet Programında "Enerji" hedefleri bir önceki hükümet metninden alınmış. Program devamlılık arzediyor. Bizce program içinde daha çok yerli mühendislik, yerli tasarım, yerli imalat, yerli işçilik- yerli istihdam vurguları da yapılmalıydı. Yıl 2014 ve bu hükümet normalde görevini 2015 seçimine kadar toplam 10 ay sürdürecek. Bu kadar çok hedefi bu kısa süre içinde gerçekleştiremeyeceği gibi; neleri gerçekten gerçekleştireceğini de net yeni programda belirtmemiş. Yeni hükümet, eskinin devamı olsa da kendi hedeflerini ve önceliklerini esas almalı idi. Devam ettireceği enerji politikalarını belirtebilirdi. Geçmiş rakamlar çokça bahsedildiği zaman, bu defa bir önceki programlarla kıyaslanması ve gerçekleşmelerin değerlendirilmesi gerekir. Hedef 2023 yılı düşünüldüğünde 'Doğalgaz' ve ithal yakıt santrallarına hiç değinilmemesini, siyasi iradenin bu konulardaki gayriresmi yatırım isteksizliği olarak mı algılamak gerekir? Cari açığı etkileyen olası "ithal doğal gaz, ve ithal yakıt" fiyat dalgalanmalarından hiç bahsedilmemesi ayrıca dikkat çekiyor.

62. Hükümetimizin Programı hepimize hayırlı ve uğurlu olsun.

Haluk Direskeneli, ODTÜ Makina Mühendisliği 1973 mezunu olup, mezuniyetinden itibaren, kamu, özel sektör ve ABD – Türk yabancı ortaklıklarda (B&W, CSWI, AEP, Entergy) ağırlıklı olarak termik santral temel/ detay tasarım, imalat, pazarlama, teklif, satış ve proje yönetimi konularında çalışmış, bugüne kadar termik santral tasarım yazılımları konusunda yerli piyasaya, mühendislik firmalarına, yatırımcılara ve üniversitelere danışmanlık vermiştir. MMO ve ODTÜ Mezunları Derneği Enerji komisyonları üyesidir.

http://www.ekonomik-cozum.com.tr/

2014-09-04

Bursa Dosab Demirtaş OSB 49,5 MWe Termik Santrali Nasıl Olmalı?

Değerli Okurlarım,

Bursa'da 42 bin çalışanı ve yıllık 4 milyar ABD dolarlık ihracatı ile yurdumuzun en büyük organize sanayi bölgelerinden biri olan Demirtaş OSB'de, DOSAB Yönetimi 127 milyon ABD dolarlık yatırım ile 49.5 megavat gücünde buhar ve elektrik santrali kurmayı planlıyor. DOSAB tarafından planlanan santralin %90'lık kısmı 3 yıl ödemesiz 7 yıllık kredi ile finanse edilecek. Yeni termik santral ile Demirtaş Sanayi Bölgesi'ndeki 100'e yakın sayıda fabrikanın bütün proses buhar ihtiyacı ve bölgenin elektrik kullanımının %35'i, piyasa fiyatlarından %10 civarında daha düşük olarak temin edilecek. Termik Santralden üretilen buharın tonu 50 TL'den, üretilen elektrik ise kilovat saati 15 kuruştan satılacak.

Bursa’da Demirtaş Organize Sanayi bölgesinde yer alan kombine çevrimli Koç- AES'e ait Entek Elektrik doğalgaz santralinde; iki adet LM 6000PC Gaz Türbini, bir adet LM 2500+ Gaz Türbini ve iki adet Buhar Türbini çalıştırılmaktadır. Toplam Kurulu Gücü 143 MW' dir. Yakındaki EÜAŞ OvaAkça santrali de 1400 MWe üretir. Her iki santral ithal doğalgaz tüketir. Endüstriyel buhar vermezler.

DOSAB Demirtaş organize sanayi bölgesinde elektrik ihtiyacının %30’ unu, buhar ihtiyacının da % 100’ ünü karşılamak üzere sanayi bölgesi içinde yerli linyit kömürle çalışan bir akışkan yataklı (CFB) Enerji ve Buhar Üretim Santralı kurulacak. DOSAB’ içinde bulunan işletmelerde halen buhar ihtiyaçları, 100'e yakın üretici firmada doğalgaz, 3 firmada da kömür kullanılarak, kendi imkanları ile karşılıyorlar. DOSAB’ yönetiminin bu aşamada, üretilecek olan elektrik ve buharın satışı ile ilgili bölgede bulunan işletmelerle halen herhangi bir ön satış sözleşmesi bulunmuyor.

Kurulması düşünülen Termik Santralin açıklanan teknik verilerine bakalım,

Termik Santral Buhar Kapasitesi : 2 x 195 ton/saat = 390 ton/ saat azami devamlı yük.

Termik Santral Elektrik Üretim Gücü : 49,5 MW (110 ton/saat buhar)

Termik Santral Buhar Kapasitesi : 120 bar, 540 oC

İşletmelere Verilecek Proses Buhar Kapasitesi : 11 bar, 194 oC

Yakıt Tipi : Yerli Düşük Kalorili Linyit Kömür (3.000 kcal/kg alt ısıl değer +/-100)

Yakıt Boyutu : 0 – 6 mm (Santral Bunker'inde Teslim)

Tahmini Yakıt Sarfiyatı : 500.000 ton/yıl (1.200 ton/gün)

Tahmini Taze Su Gereksinimi : 10.000 ton/gün

Tahmini Santral Kazan Verimi : %80 (alt ısıl değere göre)

Santral Ömrü : En az 20 yıl

Termik Santral Alanı : 32.000 m2

Kapalı Kömür Stok Sahası (20 gün kapasite) : 20.000 m2

Kireç Taşı Sarfiyatı : 120 ton/gün

Toplam Kül Atık Miktarı : 400 ton/gün

Tutulacak Baca Külü Miktarı : 250 ton/gün

Kazan Alt Ocakta Yatak Kül Miktarı : 150 ton/gün

Torba Filtre Toz tutma Kapasitesi : 2 x 390 ton/h

DOSAB yönetiminin basın açıklamalarına göre 49.5 MWe termik santralin kurulum aşamaları aşağıdaki şekilde olacak.

Santralde 1.200 ton/gün, veya 500.000 ton/yıl kapasiteyle, 3.000 kcal/kg alt ısıl değerde, 0-100 mm. boyutlarında yerli kömür kullanılacak. Akışkan (CFB) kazanın dizaynı bu alt kapasite değerine göre yapılacak. Kömür tedariki, Güney Marmara- Balıkesir havzasındaki çeşitli madenlerden (10+10 yıl) şeklinde anlaşma yapılan Polat Madencilik tarafından sağlanacak. Kepsut/ Gönen/ Dursunbey/ İsaalanı maden bölgelerinden tedarik edilecek yerli linyit kömürler, kapalı kasa kamyonlarla 90 adet/gün olacak şekilde santral kömür stok sahasına getirilecek. Kapalı stok sahasında 20 günlük kömür rezervi bulundurulacak.

Getirilen kömürler, bunkerlere dökülecek buradan, kapalı tip bantlı konveyörle, 3 kattan oluşan kömür ayıklama ve kırma sistemine taşınacak. Kırıcılarda 3 aşamada, kömür boyutları 0-6 mm. olacak şekilde kırılacak. Kömür bu boyutlara geldikten sonra akışkan yatak tasarımlı buhar kazanlarında yakılacak.

Kireç taşı temini; Kömürün içindeki kükürtün ilk aşamada ayrılması için, kireç taşı ile karıştırılmasının sağlanacak. Gerekli kireç taşının ise öğütülmüş olarak getirilecek. Kömür kapalı stok sahasının bir bölümünde, 120 ton/gün kapasiteyle kullanılacak kireç taşı için 3 günlük rezerv bulundurulacak.

Taze Su temini; Termik Santralde günlük ihtiyaç olan 10.000 ton suyun temini için, DOSAB'a ait 15.000 ton/gün olarak tasarımı yapılan Arıtma Tesisinden geri dönüşüm yolu ile elde edilerek kullanılacağı planlanmış.

Termik Santral Çıktıları Kömür tozları; Stok sahasında bulunan üstü kapatılmış ve 3 kamyon boşaltma kapasiteli bunkere kömür dökülecek. Bunkere döküm aşamasında ve sonrasında kapalı tip bantlı konveyörle, 3 kattan oluşan kırıcı sistemde çıkacak kömür tozları emilerek kuru tip toz filtrelerine gönderilecek.

Kireç Taşı tozları; Kömürün içindeki kükürtün ilk aşamada ayrılması için, kireç taşı ile karıştırılacak. Kireç taşının öğütülmesi aşamasında çıkan toz emisyonları çevreyi olumsuz yönde etkilememesi için toz tutma filtreleri konacak.

Baca Emisyonları; Baca emisyonları “SOx”, “NOx”, “CO “ve “Toz”dur. Bu emisyonlar sürekli olarak izlenecek. Ayrıca Çevre Bakanlığının izleme sistemine alınacak. Toz için 30 mg/m3 olan emisyon sınır değerleri 10 mg/m3; 200 mg/m3 olan diğer emisyonlar ise 100 mg/m3 olarak sağlanacak. Sistemde “Toz” için kuru tip “Torba Filtre”; SOx emisyonları için Desülfürizasyon sistemler kurulacak. Torba Filtre sistemi kapasitesi 10 mikronluk 2 x 390 ton/saat seçilmiş.

Kül; Santralda atık olarak günde, 250 ton’u bacada, 150 ton’u da alt yatakta olmak üzere yaklaşık toplam 400 ton kül çıkacak. 250 ton/gün olan Baca külü toz filtrelerinde toplanarak, kapalı silobaslarla Bursa Çimento'ya nakledilecek.

Buhar kazanı içinde yatakta biriken 150 ton/gün kül, yine kapalı silobaslarla, Balıkesir Kepsut'ta oluşturulacak kül barajına nakledilecek. Kapalı sistem olması nedeniyle külün toz olarak dış ortama sızması engellenecek.

Ayrı bir ÇED izni kapsamında oluşturulacak kül barajı alanı, daha öncesinde kömür çıkartılan ancak rezerv kalmayan bir bölgede bulunmaktadır. Bu alan zemini membranlı şekilde sızdırmaz şekilde kaplanacak. Kamyonların bu alana külü boşaltması aşamasında toz oluşmaması için su ile basılacak. Depo alanı tabanındaki sular toplanarak, arıtma tesisinde ayrıştırılacak.

Santrale Avrupa çevre normlarına uygun baca emisyonlarını sağlayabilecek elektrostatik (veya torba) filtre, bacagazı kükürtsüzleştirme sistemleri konacak. Çok büyük miktarda proses buharı üreteceği için büyük kapasitede taze temiz suya ihtiyacı olacak.

Termik santral için gerekli temiz taze su ihtiyacı, sadece atık su geri dönüşüm sistemi ile karşılanamaz. Yeterli kapasitede baraj suyu ihtiyacı mutlaka bulunacak. Termik Santral çevreyi, havayı, suyu, toprağı kirletmeyecek. Zaten DOSAB içindeki fabrikaların %68'i tekstil üretiyor, dokuyor, boyuyor. Tertemiz üretim yapmak zorundalar. Kömür karası onlar için çok büyük tehlike. Termik santralin öncelikle çok temiz üretim yapması şart. 

Bütün bunlar zormu? Hayır değil. Biz makina mühendisleri bu şartları sağlamak için eğitim aldık. Tüm bu şartları sizlere sağlarız. Yeterki yatırımcı olarak siz yerinde para harcamaktan kaçınmayın. Tasarıma, iyi kalite malzemeye, ekipmana parasını ödeyin. İşin ucuzuna bakmayın, gereğini arayın, bulun isteyin, en iyisini satın alın ve yerine koyun. Santrali kuracak firmanın seçimine çok dikkat etmek gerekir. UzakDoğu'dan alınacak ucuz fiyatlı yabancı teknolojinin kaçakları fazla, verimi ve emre amadeliği genellikle düşüktür. Bakım onarım masrafları yüksektir. Çabuk yaşlanırlar.

Bursa'ya yakın, Tunçbilek termik santralinin hemen 3-km batı yönünde Gürağaç yakınlarında yeni bir termik santral Nisan-2014'te devreye girdi. 51 MWe gücündeki yeni termik santral yatırımını Polat Enerji gerçekleştirdi. İnşaa edilen UzakDoğu tasarımı yeni santral 3500 kcal/kg AID kalorifik değerde yerel linyit tüketecek. Halen işletmede 200 personel istihdam ediyor. Yerine gidip incelemeniz mümkün.

Eskişehir Mıhalıçcık Adularya 2x145 MWe termik santrali deneme çalışmalarına devam ediyor. Naksan Grubu tarafından 440 milyon Euro bütçe ile inşaa edilen CFB tasarımı yeni santral 3000 kcal/kg AID kalorifik değerde lavuar ile zenginleştirilmiş yerel linyit tüketecek. Maden dahil 2000 kişi istihdam edecek. Kapalı işletme maden üretim sistemleri kuruldu. Yerine gidip görülebilir.

Bursa DOSAB Demirtaş Organize sanayi bölgesinde çalışan endüstri merkezlerinin endüstriyel buhara ihtiyaçları var. Bugün için ayrı ayrı pahalı yakıtla bu buharı zaten pahalı olarak üretiyorlar. Bütün buhar ihtiyacını tek merkezde ucuz yerli yakıtla üretmek ve dağıtmak mümkün. Yeni yatırım bu amaca hizmet edecek. Mevcut sistemle herbir fabrika için ayrı ayrı pahalı buhar üretmeye devam etmek mümkün. Buhar ihtiyacı olmasa, santrali kömür madeninin hemen yanına kurmak daha uygun.

Santralda kullanılacak günlük temiz su miktarı 10,000 ton tahmin ediliyor. Bu su nerden temin edilecek net bilinmeli. Bu taze- temiz su buhar türbini çıkışında düşük basınçta endüstriyel proses buharına dönüşecek. Gerekli temiz su miktarı oldukça fazla olur. Sadece atık su tesisi geri dönüşü bu işe yetmez. Eğer derin kuyu pompaları ile yer altı sularından, tarım için kullanılacak çevre temiz sularından talep karşılanacaksa çevrede ciddi su sorunu olabilir.

Termik santralin yapımı için yasal hazırlıklar yapıldı. ÇED süreci 5-6 ay sürecek. Burda buhar öncelikli bir yatırım yapılıyor. Buharı 5 kilometreden fazla taşıma imkanı yok. Sadece elektrik üretimi istense, kömür ocağı yakınında termik santral kurulur ve bunu iletim hattı ile gönderebilirsiniz. İnşaat süresi 36-ay tahmin ediliyor.

Gün içinde 90 adet TIR ile çevre yolu üzerinden Balıkesir bölgesinden açık kömür ocaklarından yerli linyit kömürü termik santrale taşınacak. Günlük 90 bin araç kapasitesi olan otoyolda günlük 90 araçlık bir fazla hareket sağlanacak.

Santral alanına gelen TIR'lar kömürleri, otomatik filtreli kapalı stok sahasına boşaltılacak. Kapalı borulardan kömür ve kireç taşı yanmaya geçecek. Akışkan yatak teknolojisi (CFB) denilen kazanlarda baca emisyonları ülkemizdeki yasal değerlerin 3 katı altında olacak. Metreküpte 30 miligram olan toz değeri 10 miligram altında tutulacak. Yeni nesil torba filtrelerle uçucu kül- baca tozları toplanacak.

Uçucu küller tekrar değerlendirilmek üzere yakındaki çimento fabrikasına yollanacak. Alt yatak külleri kapalı devre TIR'lara yüklenip ocakları kül barajına gömülmek üzere geri gidecek. Santral bacası Çevre Bakanlığı tarafından 7 gün 24 saat takip edilecek. Uluslararası denetim kuruluşlarına Bursa adına denetleyip sonuçlar internet üzerinden kamuoyuna açıklanacak. Bu yeni termik santralin çalışmaya başlaması ile, Bursa Dosab bölgesinde halen faaliyette olan 100'e yakın kazan bacası kapanacak.

DOSAB Demirtaş OSB, 484 hektar alan üstünde 439 sanayi parselinde 42 bin çalışanı olan bir sanayi bölgesi. Yıllık ihracatı 4 milyar ABD doları buluyor. Arıtma tesislerinde 17 milyon metreküp su arıtılıyor. OSB içinde %68 tekstil ve %20 otomotiv üretimi var. Firmaların ham madde hariç ana maliyet girdileri elektrik ve ithal doğal gaz. Proseslerinde buhar kullanan firmalar, doğal gazdan buhar üretiyorlar. OSB, 2013 verilerine göre yılda toplam 1 milyar kilovat-saat enerji tüketiyor.

Termik santralde baca gazı emisyon ölçüm değerleri sürekli denetlenebilir olmalı. Taahhüt ettikleri değerlerin üzerine çıkması durumunda çok ciddi yaptırımlar uygulanabilmeli. Dolaşımlı önüşümlü Akışkan Yataklı (CFB) kazan olmasına rağmen ilave olarak baca gazı arıtma sistemi mutlaka olmalı.

Projenin, tüm teknik bilgilerin ışığında değerlendirilmesi gerekir. "Karşıyız ya da değiliz", demek doğru değildir. Organize Sanayide buhara ihtiyaç var ise bunun en ekonomik bir şekilde üretilmesi gerekir. Doğalgaz, sıvı yakıt ya da ithal kömür yerine yerli linyitlerimizin kullanılması daha doğru bir karardır. Ancak santralın tüm uluslar arası standartlara uygun olması ve sadece kamu kurumları ile değil yerel STK'lar tarafından da 7/24 denetlenebilir olması gerekir.

En büyük sorun termik santralın kurulması değil, DOSAB Demirtaş OSB'nin Bursa’nın tam ortasında yer almasıdır. Çevre konutlarda yaşayanlar, çok doğal olarak baca emisyonlarından etkileneceklerdir. Konutlarının satış değeri göreceli düşecektir. Halk sağlığı uzmanları çok haklı olarak hassasiyet göstereceklerdir. OSB içinde yer alan tekstil üreticileri de, ürünlerinin beyazlığı için ciddi endişe taşıyacaklardır.

Türkiye, son beş yılda elektrik fiyatları %105 artarak en pahalı elektrik kullanan ülkeler listesine girmiştir. Yerli Kömür rezervlerine dayalı kurulabilecek santralların %86’sı devreye girdiği takdirde, yılda üretilecek 100 milyar kWh elektrikle, talep senaryolarına göre toplam talebin yaklaşık %25’i karşılanabilecektir. %25 oranında, mevcut fiyatın üçte biri kadar daha düşük fiyatlı elektrikle, önemli oranda ucuzluk sağlanabilecektir.

Artan elektrik ihtiyacını karşılamak için ilk yol, bugüne kadar uygulanan çok sayıda yeni elektrik tesisi kurmak yöntemi yerine, talebi yönetmek, enerjiyi daha verimli kullanarak sağlanan tasarrufla talep artışlarını karşılamak olmalıdır.

Uzun dönemde, katma değeri görece düşük, enerji yoğun sanayi sektörleri (çimento, seramik, demir-çelik vb.) yerine enerji tüketimi düşük, katma değeri yüksek sanayi dallarının (elektronik,yazılım, nano-teknolojiler vb.) gelişimine ağırlık vermek, enerjinin verimli kullanılması açısından daha uygun bir politikadır.

Haluk Direskeneli, ODTÜ Makina Mühendisliği 1973 mezunu olup, mezuniyetinden itibaren, kamu, özel sektör ve ABD – Türk yabancı ortaklıklarda (B&W, CSWI, AEP, Entergy) ağırlıklı olarak termik santral temel/ detay tasarım, imalat, pazarlama, teklif, satış ve proje yönetimi konularında çalışmış, bugüne kadar termik santral tasarım yazılımları konusunda yerli piyasaya, mühendislik firmalarına, yatırımcılara ve üniversitelere danışmanlık vermiştir. MMO ve ODTÜ Mezunları Derneği Enerji komisyonları üyesidir.

http://www.ekonomik-cozum.com.tr/

2014-08-24

Vişnelik'te yeniden Opera Geceleri!

Değerli Okurlarım,

"Odtü'lüler Bülteni"nin bu sayısında Odtü Mezunları derneğinin "kulüp" çalışması niteliğindeki etkinliklerini tanıtan bir dosya çalışması yayınlıyoruz. "Opera Geceleri" için de yer ayırdık. Yeni dönemde, bir süredir ara verdiğimiz "Opera Geceleri" dinletilerimize yeniden devam etmeyi düşünüyoruz. Bu yeni dönemde daha çok sayıda opera seven üyelerimiz bizlere katılır umuyoruz.

ODTÜ Mezunları Derneğimizin Vişnelik Tesisi'nde, Türk hafif müziği var; Türk sanat müziği var; jazz var; popüler müzik var; sinematek gösterimleri var; nadiren de olsa şan var. Opera yoktu, "Opera Geceleri" programı yaptık. Ekim 2013-Ocak 2014 arasında her perşembe akşamı saat 20:00'de Salon56'da Opera DVD'leri seyretmeye başladık.

Seyrederken, çay, kahve, meşrubat ya da beyaz, kırmızı, blush servisi yaptık. "Opera Geceleri" olarak, hafta içi her perşembe saat 20:00'de yaptığımız DVD seyirleri zaman yönünden üyelerimize uygun gelmedi. Geç saatlere kadar iş yerimizde çalışıyoruz. Sonra, işten çıkışımız eve dönüşümüz 19:30’u geçiyor. O saatten sonra da, "Opera Geceleri"ne katılım zorlaşıyordu. Perşembe günleri işletme lokantasında Ege mutfağı ve canlı Yunan müziği programı vardı. Dış sesler Salon56 opera müziğine karıştı, müziği takip edemez olduk. Üye sayımız 20'leri buldu, sonra azaldı, çok azaldı, devam edemedik. Sonunda OdtüMD Yönetimi olarak opera seyirlerimize ara vermeye karar verdik.

Opera bir başka dünya. Canlı seyredilen sahne performansının yerini hiçbir şey tutmaz. Koltuğunuza gömüleceksiniz. Sahne performansını izlerken, bir yönden yaylı sazların sesi, diğer yönden üflemelilerin sesi, derken vurmalıların da katılımı ile muhteşem bir müzik şöleni içinde o bir, iki saat dünya ile bağlantınız kesilecek.

Peki, DVD den izlerken bu özelliğin ne kadarını yakalayabiliriz? Her istediğimiz operaya, her birinin değişik sahnelemelerine ulaşabilecekmiyiz??

Operaya seyirciler çok özenli kıyafetlerle gitmeye çalışırlar. Orada nostaljik bir hava yaşayacağımızı umuyoruz, o zamanlara uygun bir ruh hali taşıyoruz.

Yine de deneme olarak başladığımız DVD seyirleri bizleri pek mutlu etti. Bilmediğimiz operalara, yeni sahnelemelere ulaştık, izledik. İzlediğimiz operalarla ilgili yazdık, tanıtım yaptık.

Bugünlerdeki güncel konular arasında, devletin operadan ve tiyatrodan desteğini esirgemesi, yeni değişen üst yönetim, yeni yöneticiler, sanatçılar arasında Tüsak tasarısı rahatsızlığı var.

Orta öğrenimdeki "Güzel Sanatlar" ve edebiyatla ilgili dersler neden önemini yitirdi? ODTÜ mezunları acaba güzel sanatlarla, tiyatro ile, sinema ile, edebiyatla yeteri kadar ilgilenebiliyor mu? Bu sene Cannes'da ödül kazanan Türk filmi "Kış Uykusu"nu seyretmeyen kaldı mı ? Operaya niçin gitmeli ?

Mühendislik ve fen bilimleri bölümünde güzel sanatlar ve edebiyatla ilgili seçmeli dersler (Non-Technical Elective, NTE) olsa da, burada okuyanlar orta öğrenimden gelen sözkonusu açığı hiç olmazsa biraz kapatabilseler.

Geçtiğimiz yıl, DVD Opera gösterilerimiz Puccini "La Boheme" ile başladı. Gaetano Donizetti'nin "Anna Bolena"; "Lucia di Lammermoor"; "Don Pasquale" operası ile devam etti.

Bu yeni dönemde ilgi olursa, izleyici sayısı 20'yi geçerse, gösterimler kurumlaşabilirse, "Opera Geceleri"ne devamı ciddi olarak düşünüyoruz.

Yaz geceleri, salı ve perşembe akşamları saat 21:00'de düzenlediğimiz "Yıldızlar Altında Film Şöleni" programlarına ek yapabiliriz. Kışa girince iç mekanlara geçebiliriz. Salon56 çok büyük. Dış seslerden uzak, kuytu ve DVD sistemi hazır bir başka toplantı odasında toplanabiliriz.

Hangi gün, hangi sıklıkta, hangi saatte, hangi mekanda yapalım, bize lütfen tavsiye bulunun. Taslak programımızda yer alanlar Opera eserleri şöyle,

Giacomo Puccini operaları, LaBoheme; Madame Butterfly; Tosca;

Giuseppe Verdi operaları, Rigoletto; Nabucco; Il Travatore; LaTraviata; "Attila"

Wagner, "Uçan Hollandalı"; "Tannhauser"; "DasRheinGold"

Mozart, "Saraydan Kız Kaçırma"; "Don Giovanni"

Rossini, " Il barbiere di Siviglia".

Ankara Operasına toplu bilet alalım, öncelikle loca kapalım. Her yeni eserde karakter için tüm "cast" sanatçıları izleyelim. Sonra İzmir Elhambra, İstanbul Süreyya, Samsun, Antalya, Mersin operalarını yerinde seyredelim. Yaz festivallerine gidelim. Arkasından işi daha büyütelim. Milano LaScala, Münih, Berlin, Paris, Londra Royal Opera House, Moskova, St.Petersburg operalarını görelim. Çok mu abarttım? Ama bunları makul bütçe ile yapan arkadaşlarım var. Erken bilet alırsak, çok para gerekmiyor.

"Opera Geceleri"nin tıpkı "Edebiyat" ve "Arkeoloji" kulupleri gibi kurumsallaşması lazım. "Opera Geceleri" başladıktan sonra, elinizde yeni bir opera DVD kaydı var ise, bizleri haberdar edin, bir "Opera Gecesi"ne getirin, hep birlikte seyredelim. 

Gelin ODTÜ ortamında olmanın, opera seyretmenin;

ODTÜ mezunu olmanın, müzikli yaşamın, operanın keyfine varalım...

Ankara ve diğer şehirlerimizdeki Opera programları hakkında sizin bir duyumunuz, uyarınız, düzeltmeniz, yorumunuz, tavsiyeniz varsa lütfen bana yazın. E-posta adresim; "HalukDireskeneli at gmail dot com"

Haluk Direskeneli, ODTÜ Makina Mühendisliği 1973 mezunu olup, mezuniyetinden itibaren, kamu, özel sektör ve ABD – Türk yabancı ortaklıklarda (B&W, CSWI, AEP, Entergy) ağırlıklı olarak termik santral temel/ detay tasarım, imalat, pazarlama, teklif, satış ve proje yönetimi konularında çalışmış, bugüne kadar termik santral tasarım yazılımları konusunda yerli piyasaya, mühendislik firmalarına, yatırımcılara ve üniversitelere danışmanlık vermiştir. MMO ve ODTÜ Mezunları Derneği Enerji komisyonları üyesidir.

http://www.odtumd.org.tr/

Ankara, 2014-08-19

Tunçbilek Termik Santralini satın alalım mı??

Değerli Okurlarım,

Yatırımcı dostlarım soruyor, "Tunçbilek termik santrali nasıldır? Özelleştirmede satın alalım mı?" Sizlere anlatayım. TunçBilek (Kütahya) Termik santralinde toplam 430 MWe kurulu güç vardır. Ama bu kurulu gücün ne kadarı emreamade çalışıyor?? Randıman ne? Bu değerleri inceleyelim.

1. ve 2. Üniteler Alman DurrWerke tarafından 1956 yılında işletmeye alındı. Her biri 24 MWe üreten Alman AEG Buhar türbinleri vardır. DurrWerke daha sonra Balke-Durr tarafından satın alındı. AEG firması ise piyasadan kayboldu. Aslında bu 2 ünite artık pratikte- gerçekte çalışmıyor.

3. Ünite Avusturya SGP firması tarafından 1966 yılında bitirildi. Üstünde 65 MWe kapasiteli Elin Buhar türbini vardır. Yeni ESP'ler deneme çalışmasına girdi. Santralin halen 60 MWe yükte dengeli çalışabildiği gözleniyor.

4.ve 5. Ünitelerin inşaası Polonya Elektrim firması tarafından 1978-1979 yıllarında bitirildi. Her biri 150 MWe elektrik üreten Alman KWU buhar türbinleri vardır.

Tunçbilek Termik Santrali, alt ısıl kalorifik değeri (AID) 2021-2657 kcal/kg olan ve içinde ortalama %38-48 kül, %10-15 Su, %1.46-2.29 Kükürt bulunan yerel linyit ile çalışır. Tunçbilek bölgesinde, mevcut termik santrali uzun süre çalıştıracak miktarda kömür rezervi vardır. Tunçbilek açık işletmede 2021 kcal/Kg AID kömürde 52 milyon ton, kapalı işletmede 52 milyon ton, Ömerler açık işletmede (2117 kcal/kg AID) 15 milyon ton, Derin Sahalar kapalı işletmede (2117 kcal/kg AID) 108 milyon ton varlığı ispatlanmış görünür linyit rezervi bulunmaktadır. Ayrıca muhtemel (beklenir) rezervler de vardır.

Açık işletmede üretilen kömürün termik santralde teslim fiyatı bugün için ortalama piyasa fiyatının üstünde. İyi ve güvenli işletme sonrası, santral kömür teslim fiyatının ton başına 20.00 ABD Dolar veya MMBTU başına 2.00 ABD Dolar altına indirilmesi hedeflenmeli. Tunçbilek santraline kömür besleyen mevcut açık işletmede 5-6 yıllık kömür rezervi kaldı. Bu rezerv bittikten sonra kapalı işletmeye, yeraltı madenciliğine geçmek gerekecek. Mekanizasyon için ciddi yeni yatırım yapılacak.

Termik santral acaba söylendiği miktarda elektrik üretebiliyor mu?? Bu çok önemli bir soru. Çalışan 4.-5. ünitelerin yaşı 30 yıldan fazla. Ekonomik ömürleri doldu. Diğer önceki santrallerin yaşları 50-60 oldu, ekonomik ömürleri çoktan doldu. Çalışmaları, çalıştırılmaları zor, masraflı. Kimse bana 30-40-50 yaşında olan termik santralleri ek yeni yatırımlarla yüksek randımanda, yüksek emre amadelikle çalıştırabileceğini söylemesin.

Santralde emre amadelik 2014 itibariyle %60 olması bekleniyor. 2014 sonu itibariyle 2 milyar kw-saat elektrik üretimi hedefleniyor. Şu anda toz tutma filtrelerinin çoğu geçerli emisyon normlarına uygun olmadığı için tam çalışmıyor, dolayısıyla termik santral çalışması- randıman ve emre amadelik- oldukça düşük seviyeye indi.

2002 yılında Tunçbilek santralinin 2x150 MWe kapasiteli 4-5 numaralı Ünitelerinin baca gazında toz-tutma işini yapan baca gazı toz tutma elektro-filtreleri (kısaca ESP) yenilenmek üzere ihale oldu. İhaleyi alan yabancı firma ihale sonrası işi gerçekleştiremedi. Baca gazı çıkışında istenen "250 mgr/Nm3-dry" emisyonun altına inemedi. Sonunda ihale iptal oldu. Termik santral idaresi başarısız olan eski şirketin "Nam'ı Hesabına" yeniden ihaleye çıktı. Teklif veren olmadı, ihale ertelendi.

Bu arada 2004 yılından itibaren termik santral baca çıkışında geçerli emisyon sınırları Avrupa Topluluğu normlarına uyum kapsamında "100 mgr/Nm3-dry" olmuştu. Eski fiyat artık geçerli değil, çünkü ilk ihaleyi alan firma "250 mgr/nm3-dry" sınırlarını tutturamadı. TunçBilek santrali 4-5 üniteleri ESP yenileme çalışmalarında eski 250 Miligram/Nm3 dry esaslı teklifin bugün itibari ile fiyatlaması çok zordur. Yeniden yapılacak "Nam'ı hesabına" ihale gerçekçi olmaz. İdarenin yapması gereken mahkemede yerine getirilemeyen kontratın ceza şartlarını işler hale getirip tazminat alması ve ihaleyi/ işi eski müteahhitten koparmasıdır. Eski başarısız yabancı müteahhitin "Nam'ı hesabına", yeniden ancak bu defa 100 Miligram/nm3 dry baca gazı emisyonuna uygun teklif almanın anlamı yoktur, imkân da yoktur. ESP yapılsa da kullanılmaz, kullanılamaz, işletmede ve özelleştirmede ayak bağı olur, kullanılan teknoloji eskidir, santral yaşlanmıştır, süresini bitirmiştir, yenilenmelidir, yeni santral CFB veya IGCC (hatta CCS) tasarımlı olmalıdır.

Tunçbilek santralinde TKİ tarafından yürütülen kömür gazlaştırma test çalışması vardır. Bu çalışma ile kömür, sentetik-gaz (Syn-Gaz) haline getirilecek. Syn-gaz doğal gaz benzeri bir yakıttır, ancak kalorifik değeri kullanılan Azot veya havaya bağlı olarak 1500-2500 kcal/Nm3 arasında değişir. Syn-gaz buhar kazanında yakılmaz, özel tasarımla üretilmiş gaz türbininde kullanılır, kombine çevrim santrali gerekir. İlerde bu teknoloji başka kömür sahalarımızda da kullanılabilir, çevre kirlenmesi asgariye iner.

Özelleştirme sırasında yapılması gereken, Tunçbilek santralini komple hurda olarak satmak, santral arazisini belediye parkı yapmak, sonra yerleşim yerlerinden en az 20-30 km uzakta- Domaniç yönünde, altında kömür madeni olmayan bir yere CFB veya IGCC esaslı yeni teknolojiye uygun 4x150 MWe veya 2x 300 MWe kapasiteli yeni termik santral yapmaktır.

1980'lerde santral külleri teleferikle orman içindeki kül vadisine atılırdı. Sonraları bu kül-curuf taşıma işi için çelik kortlu lastik bant konveyör yerli imalatı ilk defa gerçekleştirildi. Mevcut kül barajı doldu taştı, orman arazisi içine yayılmaya başladı. Acilen yeni kül barajı yapılması gerek. Dolan kül barajının üstü tarıma tekrar kazandırılabilir.

Açık işletmede tüketilen kömür sahalarının tekrar tarıma kazandırılması imkanı var. Çok geniş açık alanda kömür çıkarıldı, bitti, bomboş duruyor. Bu alanların en az 1-metre tarım toprağı ile örtülüp üstünde tarıma başlanması gerek. Aynı alanlar güneş enerjisi için güneş panelleri ile de doldurulabilir.

Ömerler lavuar tesislerinin sayısını ve kapasitelerini artırmak gerek. Kömür alma ağzında daha çok sayıda yeni lavuar tesisi kurmak gerek. "Lavuar", su üstünde yüzdürme ile kömürün taş-toprak gibi yanmayan maddelerden arındırılması, kömür kalorifik değerinin yükseltilmesi işlemidir. Lavuar sonrası Tunçbilek kömürünün kalorifik değeri 4000-5000 kcal/kg AID rakamlarına ulaşmaktadır.

Termik santrale kalorifik değeri yükseltilmiş kömürü vermek daha yüksek randıman, ve daha yüksek emreamadelik sağlamak açısından çok önemlidir. Sistemi iyi çalıştırabilmek için su kapasitesini artırmak, mevcut su kaynaklarının, barajın kapasitesini artırmak gerek.

Özelleştirme konusu hiç durmadan gündemde tutulduğu için yöre insanımız artık özelleştirmenin yapılmasını nerdeyse ister- bekler olmuştur. Çevre kirliliğini önlemek, rehabilitasyon yapmak, yeni istihdam yaratmak için beklenti oluşturmuştur. Yeni personel alımı azaltılmış, mevcut personel yaşlanmış- bir an önce emekli olup ayrılmayı bekler durumdadır.

Özelleştirme sonrasında ortada diğer eski santraller için başlayan ciddi rehabilitasyon çalışmaları görmüyoruz. Yeni özel sahipler çevre muafiyeti süresi sonuna kadar rehabilitasyon yapmadan eski santralleri çalıştırma amacında görünüyorlar. Bu arada hızlı personel azaltımına gidiyorlar. Personel azaltma politikası, işsiz kalanlar arasında ciddi rahatsızlık yaratıyor, tatsız gereksiz sosyal sonuçlara sebebiyet veriyor.

Özelleştirme öncesi katılımcı firmalardan, devir sonrası ilk 3-yılda, Avrupa Normlarına uygun emisyonlarda yeni ESP ve yeni FDG kuracaklarına dair sert yaptırımlar içeren taahhütname almak lazım. Ayrıca personel azaltma politikalarında ani ve sert toplu işçi çıkarımı yerine, emekliliği özendirici teşvikler getirmek lazım.

TunçBilek termik santralinin özelleştirmede ortaya çıkacak fiyatı hakkında önceden bir tahmin yapmak mümkün. Burda sadece termik santral satışı yok. Çok büyük kömür rezervleri işletim hakkı devri konusu var. Çok geniş gayrimenkul, arsa, kömür sahası devri var. Boş duran çok geniş alanların tekrar tarıma kazandırılması var. Bunlar çok büyük maddi değerler. Yatırımcı beklentilerine uygun hesabını yapar, yatırdığı parayı belirli bir sürede geri almak ister. Bir termik santral en iyi mevcut kömür santrali yanına, mevcut kömür sahası yanına yapılır. Yaparken en son teknolojiyi kullanmak şarttır.

Tunçbilek santraline yakın, hemen batı yönünde Gürağaç yakınlarında yeni bir termik santral Nisan-2014'te devreye girdi. 51 MWe gücündeki yeni termik santral yatırımını Polat Enerji yaptı. 70 milyon TL bütçe ile gerçekleştirilen UzakDoğu tasarımı yeni santral 3500 kcal/kg AID kalorifik değerde yerel linyit tüketecek. Halen işletmede 200 personel istihdam ediyor.

Kütahya Derin Sahalar Redovans ihalesini 5.03 kuruş/Kw-saat birim fiyatla 2013 yılında Çelikler gurubu kazandı. Firmanın en fazla 5-6 yıl içinde kömür rezervi yanına 300 MWe gücünde yeni termik santral kurması işletmesi ve ürettiği elektrik miktarı üstünden hazineye pay ödemesi bekleniyor. Ancak burası kapalı işletme. Bu yüzden yeraltı kömür üretimi için ciddi mekanizasyon yatırımı yapmak gerekiyor. Yeni santral yatırımlarını ucuz UzakDoğu firmalarına yaptırmak uzun vadede doğru değil. Yapılan yatırımın uzun dönem kesintisiz işletmesi, yedek parça bulma kolaylığı, kontrol ve enstrümantasyon hep problem. 

Yerli firmalar mutlaka bu işe yönelmeli, ve emek yoğun işler yanında ayrıca bilgi- tasarım yoğun kapsamdan pay almalı. Yatırım, çevre halkına mutlaka yeni istihdam yaratmalı, çevreye saygılı olmalı, çevre kirliliği konusunda hassasiyeti olmalı. Gerekli rehabilitasyonları, çevre ekipmanlarının satın alınmasını geciktirmemeli. Çevre muafiyetini istismar etmemeli. Avrupa çevre emisyon normlarına uymalı. Havayı, suyu, toprağı, tüm doğayı korumalı. Umarız özelleştirmeler sonrası yatırımcı toplumun istihdam ve çevre hassasiyetine dikkat eder. Tunçbilek termik santrali hakkında sizin uyarınız, düzeltmeniz, yorumunuz, tavsiyeniz varsa lütfen bana yazın.

E-posta adresim; "HalukDireskeneli at gmail dot com"

Haluk Direskeneli, ODTÜ Makina Mühendisliği 1973 mezunu olup, mezuniyetinden itibaren, kamu, özel sektör ve ABD – Türk yabancı ortaklıklarda (B&W, CSWI, AEP, Entergy) ağırlıklı olarak termik santral temel/ detay tasarım, imalat, pazarlama, teklif, satış ve proje yönetimi konularında çalışmış, bugüne kadar termik santral tasarım yazılımları konusunda yerli piyasaya, mühendislik firmalarına, yatırımcılara ve üniversitelere danışmanlık vermiştir. MMO ve ODTÜ Mezunları Derneği Enerji komisyonları üyesidir.

http://www.ekonomik-cozum.com.tr/

2014-08-08