Türkiye’nin Enerji Politikası Nedir?

Fotoğraf. Soma-B Termik Santrali.

Değerli Okurlarım,

Biliyorum diyeceksiniz ki, “bu soruya cevap kişiden kişiye, kurumdan kuruma değişir; devlet için ya da kamu kurumları, kamu şirketleri, ETKB, EPDK, öğretim üyeleri, yatırımcılar, piyasada çalışanlar, projeleri finanse edenler, EMO, MMO için farklı olabilir”.

Peki sizce nedir??? “Bence enerji politikası ne olmamalıdır?”, size öncelikle onu anlatayım.

Türkiye’nin enerji politikası, bugün yönetimin ve kamu kurumlarının sahiplendiği ve uyguladığı, “ne pahasına olursa olsun daha çok enerji yatırımı, daha çok enerji üretim santralleri inşası” olmamalıdır.

Bence Türkiye'nin enerji politikası, “çevreye saygılı, çevre insanına saygılı, toprağa, suya, havaya, denize zarar vermeyen, yerli yakıtlara uyumlu, tasarımları yerli mühendislik ile yapılmış, yerli müteahhit, yerli iş gücü ile inşa edilmiş uygun yerlerde konumlandırılmış, daha çok enerji santrali ve daha çok enerji üretimi olmalıdır”.

Mühendislerin görevi, termik santrallere karşı olmak değil, termik santrallerin nasıl ve hangi teknolojik tasarımlarla, en iyi nerelerde yapılabileceğini ortaya koymak, topluma yön vermek, toplum çıkarlarına sahip çıkmaktır.

Biz neden panel yaparız, seminer, konferans, kongre düzenleriz? İnternette, blog sayfalarında, yahoo gruplarında yazarız? Neden katılırız? Neden buradaki yazıları okuruz?

Çünkü bu yazılar özellikle yaygın yazılı basında yazılmayanları size anlatırlar. Güzel, pozitif, harika haberleri herkes yazar. Bunların çoğu haber değildir, hatta masaldır. Oysa gerçek hayat başkadır; problemlerle, zorluklarla doludur. Önemli olan bu problemleri, riskleri, görünmeyenleri, pespembe gösterilenleri anlamak, yorumlamak, aktarmaktır.

Bir yatırım projesi, yatırım raporu önünüze gelir. Değerlendirmeniz istenir. ÇED raporu, EPDK lisansı alınmıştır. Yerli finansör mevcut mülk üstüne ipotek ile kredi vermiştir.

Yatırım orman, tarım arazisi üstündedir, yeterli su yoktur, mevcut tarım arazisi suyunu kullanmaya kalkmıştır, çevre ile, tarım insanı ile problemlerinin olacağı kesindir.

Yatırım için piyasadaki en kötü ekipmanı/ en ucuza almaya kalkmıştır. Konudan anlayan kadrosu yoktur. Bütün bunları yaparken bir de üstüne “Ponzi scheme(*)” kullanmaya kalkar. Risk üstüne risk alır, her şey eğretidir, sonra her şey bir anda sorunlar yumağına dönüşüverir.

Bizim işimiz bunları baştan görmek; insanımızı, yatırımcıyı, deneyimsiz kamu çalışanını, yerli finansörü uyarmaktır. Biz yerli imalatçı para kazansın, iş yapsın, yerli istihdam yaratsın isteriz, yerli mühendislik yapılsın isteriz, yerli yakıta uygun yerli tasarım yapılsın isteriz.

Bunları yazılı medyada okuyamazsınız. Orada çoğu zaman “volt” ile “watt” kavramlarını ayırt edemeyenler, oradan buradan toplama/ kulaktan dolma/ slogan bilgilerle haber yazarlar. Sözlü demeçlerin yazıya dökülmesinde hata yaparlar, yanlış anlarlar, yanlış yazarlar, “Türbin” yerine ısrarla “Tribün” derler. Bazen “MWe” yerine “Mbyte” dedikleri olur. Bu kadarına hayret edersiniz, cesaretlerine hayran olursunuz.

Yerli kömür yakan Afşin Elbistan santrali için uygun tasarım orada değil burada değerlendirilir. Kombine çevrim için ön gereklilikler nedir? Orman arazisine, tarım arazisine neden kömürlü termik santral yapılmaz, burada okursunuz.

Çoğu zaman rastlarsınız, iyi niyetli ancak tecrübesiz yatırımcılar, “Gurup olarak artık enerji işine giriyoruz, şu kadar milyon US Dolar yatırım yapacağız" diyerek, haber olurlar.

Düzgün tasarım, tedarik ve fiyat dalgalanma riski olmayan yerli yakıt, o yakıta uygun tasarım buralardadır. Yerli imalatı olmayan, yerli istihdam, yerli katma değer yaratmayan enerji santralinin bizce yatırım değeri yoktur.

Hele hele tarım ve orman arazilerini “güneş santrali yapıyorum”, diye gasp etmenin, pahalı elektrik üretip çok yüksek alım garantisi istemenin anlamı yoktur.

Rüzgâr türbini imalâtı yapamıyorsan, rüzgâr santralini neden kuruyorsun? Neden yabancı üreticiyi zengin ediyorsun? Neden piyasanın üstünde alım garantisi istiyorsun? Neden orman veya tarım arazisi üstüne kuruyorsun? Neden çevre insanını rahatsız ediyorsun, neden elinden arazisini alıyorsun?

Termik santrali çevreye zarar vermeyecek, toprağa, suya, denize, havaya en az zarar verecek boş araziler üstüne, tercihan mevcut bir kömür madeni yanına, toz, kükürtsüzleştirme filtreleri 365 gün boyunca 7/24 çalışacak şekilde kurmak gerekir.

Çevre tarım suyunu gasp etmemek gerekir, nükleer santral kuruyorsan atık ve güvenlik sorunlarını halletmen gerekir.

Yeni bir iş kurarken belirli etik- prensiplere bağlı kalmalıyız. Termik santraller, orman, tarım arazisine kurulmaz, kurulmamalı, SİT, Turizm bölgelerinde olmamalı, derin deniz deşarjına izin verilmemeli, tüm filtreler 7/24 çalışmalı, mutlaka kül barajı olmalı. Hava, su, toprak, deniz kirletilmemeli. Yerli yakıt, yerli tasarım, yerli işçilik öncelikli olmalı. 

Redovans ihaleleri sonrasında yatırımcılar UzakDoğu Çin- Hint- Kore firmalarından termik santral teklifi istiyorlar. Ancak düşük kalorifik değerli kömürlerimizi yakacak yabancı imalatcı, tasarımcı yok. Piyasada raf-üstü hazır tasarımlar >6000 kcal/kg LHV ithat kömüre göre. Yatırımcı Ar-Ge yapamaz, piyasada referansı olan ne varsa onu alır, santrali en kısa zamanda kurar, parasını geri almaya bakar. Yerli üreticilerin yerli kömüre uygun tasarımları yapmaları, referans kazanlamaları ve talep için hazır olmaları gerekir.

Yatırım teşvikleri sınırlı ve dolaylı verilmeli, doğrudan yatırım teşvikleri dünyanın her yerinde iyi niyetle başlar, ancak suistimale yol açar. Katılırmısınız bilemem, İtalyan sendikacıların bir lafı vardır, anlamı şöyle, „Teşvikler, uyanıkların, saf vatandaşları sövüşlemesidir“.

Haftaya, “Yanlışımı söylemezseniz nereden bileceğim yanlış yaptığımı?”

(*)Ponzi Scheme: Derenin taşıyla derenin kuşunu vurmak. Elini cebine sokmadan devletin/ halkın parasıyla halka iş yap(ma)mak ve zararı yine devlete/ halka ödetmek

HalukDireskeneli at gmail dot com

Haluk Direskeneli, ODTÜ Makina Mühendisliği 1973 mezunu olup, mezuniyetinden itibaren, kamu, özel sektör ve ABD – Türk yabancı ortaklıklarda (B&W, CSWI, AEP, Entergy) ağırlıklı olarak termik santral temel/ detay tasarım, imalat, pazarlama, teklif, satış ve proje yönetimi konularında çalışmış, bugüne kadar termik santral tasarım yazılımları konusunda yerli piyasaya, mühendislik firmalarına, yatırımcılara ve üniversitelere danışmanlık vermiştir. MMO ve ODTÜ Mezunları Derneği Enerji komisyonları üyesidir.

http://www.ekonomik-cozum.com.tr/

2012-10-08