Mütekabiliyet

Mütekabiliyet (Uluslararası ilişkilerde karşılık prensibi)

Yurtdışına gittiniz, daha önce vizelerinizi aldınız, yabancı ülkenin havalimanı pasaport polisi kuyruğunda sıra size geldi, polis pasaport resminize baktı, sonra size baktı, resim size benziyor, bazı ülkelerde fazladan parmak izi, göz retinası, fotoğraf çekimi de var.

Sonra sorular başladı, dört ana soru var, bu sorulara önceden hazır olun.

1. Neden geldiniz? What is the purpose of your travel?

2. Nerde kalacaksınız? Where will you stay?

3. Ne zaman döneceksiniz? When will you return home?

4. Yanınızda ne kadar nakit para var? How much cash money do you have?

Bu sorulara makul cevaplar hazırlayın.

Sakın saçma bir cevap vermeyin.

Sakın ters bir cevap vermeyin.

Cep telefonunuzla başkaları ile sakın konuşmayın.

Gülümsemeyin, suratınızda hiç bir ifade olmasın.

Gözlüğünüzü çıkarmayın.

Bu sorular herkese sorulur. Tedirgin olmayın.

Elçiliğe gittiniz, vize alacaksınız. Vize memuru size aynı soruları soracak.

Avrupa ülkelerinin vize memurları eleme tarama yaparlar. İyiler arasında seçim yaparlar, iyiler arasından en kötü %20-30 oranında geri çevirme (refuze) yaparlar, son yıllarda bu oran bizler için en çok İspanya (%30), ve Almanya (%20) elçiliklerinde yaşanıyor.

Bizim yurtdışından gelen turistleri geri çevirme lüksümüz yok, kapıda onlara vize veriyoruz, sadece bizim için sakıncalı gördüğümüz kişileri bilgisayar listesinden arayıp bulup eğer varsa aynı uçakla geri gönderiyoruz.

Bizim Mütekabiliyet Yasamız var. Öncelikle emlak alımlarında uygulanıyor. Karşılıklı olarak iki ülke vatandaşları birbirlerinin ülkelerinde gayri menkul satın alabiliyorlar.

Bizim Dışişleri Bakanlığımızın vize konusunda mütekabiliyet uygulaması başka. Her yıl en çok vize başvurusu geri çevirmesi yapan ülke elçiliği vize memurlarının komple değişmesini istemek şeklinde oluyor.

Yani onlar bizim insanımızı zora koşup vize vermiyorlar, biz de onların vize memurlarının değişmesini istiyoruz, onlar da memurlarının yer değişimi ile zora giriyorlar. Eşdeğer mi?

Tam değil ama az da olsa bir mütekabiliyet var.

Mütekabiliyet işi uluslararası ilişkilerin her safhasında var. "Siz bizim bakanların mal varlıklarına "dondurma" yaparsanız, biz de sizinkilere yaparız". Ancak eşdeğeri iyi bilmek lazım. Bizim içişleri bakanımızın karşılığı ABD 'de aynısı değil. Orda Çevre bakanı.

Onlar bizim çelik ürünlerimize %50 ithalat vergisi koyuyorlarsa, biz de onların çelik ürünlerine ithalat vergisi koymamızın anlamı yok. Çünkü onlardan çelik almıyoruz.

"F-35 uçağı vermiyorsanız, aynısını biz yaparız", demenin de çok bir anlamı yok, onlar daha tasarımı bitiremediler, deneme uçuşunda bir F-35 South Carolina'da düştü. Bizim milli savaş uçağı projemiz henüz kağıt üstünde yani ekranda, tasarım safhasında.

Rus S-400 füzelerinin eşdeğerini çoktan yapmamız gerekirdi, neden gözümüzde büyütüyoruz? Altay tanklarının motorlarını da hızla yapıp seri üretime geçmemiz lazım.

Yabancı bir misafir eğer burda bir problem olmuş ise, onu tutuklamak yerine, hızlı bir şekilde sınır dışı etmek daha doğrudur. Tarihi eser kaçıran yabancıları eskiden dışişleri talimatıyla fazla işi büyütmeden sınır dışı ederdik, şimdi bir rahip sorunu var. Hızlı bir şekilde mahkemelerimizin bu tip sorunlu insanları sınırdışı etme kararlarını vermeleri lazım. Bizim için sorunlu yabancı gazetecileri de pasaport girişinde engellemek, sınır dışı etmek daha kolay çabuk ve medeni bir çözüm olur. Ülke Adalet sistemine gereksiz laf gelmez.

---

Haluk Direskeneli, ODTÜ Makina Mühendisliği 1973 mezunu olup, mezuniyetinden itibaren, kamu, özel sektör ve ABD – Türk yabancı ortaklıklarda (B&W, CSWI, AEP, Entergy) ağırlıklı olarak termik santral temel/ detay tasarım, imalat, pazarlama, teklif, satış ve proje yönetimi konularında çalışmış, bugüne kadar termik santral tasarım yazılımları konusunda yerli piyasaya, mühendislik firmalarına, yatırımcılara ve üniversitelere danışmanlık vermiştir. MMO ve ODTÜ Mezunları Derneği Enerji komisyonları üyesidir.

Ankara, 18 Eylül 2018