Donald Trump Yönetimi Öğreniyor

Fotoğraf. 16 Ocak 2017 Odtü Mezunları Istanbul, Termik Santraller Sunumu

Geçen yaz Türkiye'ye tatile geldiklerinde 5-kuşak Amerikalı arkadaşıma sordum, "2017 yılında Abd'de yeni başkan kim olacak?" O da düşünmeden cevap verdi, "Sıra Cumhuriyetçilerde", açıkladı, "Yani kim son Cumhuriyetçi aday olursa başkanlığı alır", Cumhuriyetçi başkan adayı Donald Trump oldu ve seçimleri aldı. Donald Trump 20-Ocak 2017 günü Yemin etti, resmen Abd başkanı oldu, Ertesi gün aldığı kararlara bakın, BeyazEv'de törenle aşağıdaki ticaret anlaşmalarını askıya aldı.

TTIP, Transatlantic Trade & Investment Partnership (Avrupa Birliği ile ticaret işbirliği anlaşması)

TPP, Trans Pasific Partnership (Japonya, Çin, Avustralya ve diğer Pasifik ülkeleri ile ticaret anlaşması).

NAFTA, Kuzey Amerika yani Meksika Kanada ile ticaret anlaşmasını tekrar müzakere edecek, yenileyecek.

Arkasından Çin, Japonya, Avrupa Birliğinin ABD ihracatına, ABD girişinde %35 gümrük vergisi geliyor,

Meksika sınırından kayıtsız kaçak göçmenler geçmesin diye duvar örecek, belgesiz kayıtsız yabancıları sınır dışı edecek, Müslümanları denetleyecek, Suriye'lileri geri gönderecek. Başkanlık konutu BeyazEv (White House) internet sitesinden çevre sayfaları kalkmış, yani çevre konularında kamu kontrolü azaltılıyor, "Yatırım yapın, istediğiniz gibi çevreyi kirletebilirsiniz", deniyor. Dakota Access Pipeline devam.

İlk gün zengin Abd işadamları ile toplantı yaptı, konuşması TV' den yayınlandı. ABD içinde istihdamı artıracağını söyledi. İyi de istihdam zaten çok iyi, işsizlik son yılların en düşük rakamında, %5, Çinlilerin yaptığı basit işçiliği Abd'ye taşıyacaksın da ne olacak? Ne gerek var,

ABD başkanının elindeki güç aslında çok az. Amerikalı seçmen kendi eyaletindeki, kendi yaşadığı şehirdeki şerifi kendisi seçiyor, hakimi de, savcıyı da, belediye başkanını da, eğitim müdürünü de kendisi doğrudan seçiyor. Eyalet içi ticaret Washington'dan değil, yerel idare ediliyor.

Bir iPhone bugün $800'dan satılıyor. Basit iç elektronik aksam Çin'de yapılıyor. Malzemesi $150. Çinli üretici parça başına $20 kar ya alıyor ya da almıyor. Yani ABD'li Apple şirketinin karı, $600 parça başına. Bu parayı da Kaliforniya'daki IT'ciler (Apple) alıyor. Şimdi sen bu basit elektronik parçayı Amerikada yapsan noolur yapmasan noolur??

Türkiye'de iphone tasarimi yapacak, IT servisi verecek, dünyaya suyu (Coca Cola) ve katı sert ucuz hayvan yağını (McDonalds) satacak, ticari uçak yapacak, elektrikli araba yapacak, füze yapacak, uzay mekiği yapacak vs. vs. alt yapı yok, yeni orijinal geliştirilmiş teknoloji henüz yok, girişim yok, yatırım kapasitesi yok. Rusları küstürdük, ekonomi zora girdi. En son termik santral projesinde Çeklerin Exim kredisini batırmışlar. Zaten kullanılan yerli kömür ile, verilen tasarım uyumsuz imiş. Kimden kredi bulunacak? ABD, FED'in faizlerini yukarı çekmeye başlayınca bizim ekonomi ne olacak?

Donald Trump'ın elinde çok az güç var. Daha ilk günden tüm barutunu tüketiyor. Atacak barutu yakında kalmayacak. ABD medya kuruluşları ile arayı bozdu. Hepsiyle papaz oldu. Amerikan ve dunya ekonomisi sadece bacası tüten fabrikalardan oluşmuyor. Donald Trump'in emlak, otel, beton ve cimentoya odaklı kafasının bunları birden algılaması zor.

Donald Trump, sadece egitimsiz orta tabakadan oy aldığı için onlara şirin görünmek amacıyla usulen adım atıyor. Donald Trump için oy veren insanları iki saat Çin usulu çalışan bir fabrikada tutamazsınız. Bilgisi olmadan fikri olan insanlar hepsi. Sonunda kandırılan aldatılan paraları çarçur edilen, bu az eğitimli fakir çoğunluk ABD seçmenleri olacak, ama vakit çok geç olacak.

Çin mallarına %35 vergi koyacakmış. Çinlinin eli kolu boş mu??? Onlar da Amerikan mallarina %40 vergi koyarlar. Ellerindeki 2-trilyon ABD doları değerinde ABD hazine bonolarını iadeye başladılar bile. Çin'de en çok satan araç ABD üretimi GM. İsterlerse GM marka diye ilave vergi de koyar. Bu durumda kaybeden kim? ABD- Kanada arasındaki otomobil çalışanları birliğinin geçmişi 100 yildan fazla. O kadar ki, işçi sendikasi bile iki ulke arasinda tek... Şimdi NAFTAyi iptal edersen, ilk batacak olanlar ABD içindeki araba tesisleri zira Kanada'dan motor alıyorlar, yerine neyi koyacaksın?

Donald Trump ekibi, savunma konusunda atanan eski generaller dışında siyaset alanında çok acemi kalıyor. Siyaset, diplomasi, kamu yönetimi bilmiyorlar, tecrübeleri yok. ABD içinde alışılmamış derecede acemiler. Milyarder olabilirler ama yine de siyasette çok acemiler. Piyasada iyi paralar kazanmışlar, şansları iyi gitmiş. Sistemin boşluklarından yararlanmışlar. İşleri derinden bilerek değil. Çok acemi oldukları, daha ilk gunden ABD medyası ve CIA ile dil dalaşına girmelerinden belli oldu.

Öte yandan Trump ticaret uygulamaları diğer ülkeler tarafından taklid edilirse ne olacak? Trump "önce Amerika", diyor. Avrupa'nın aşırı sağcı partileri aynı şeyleri söylüyorlar, "önce Almanya", "önce Fransa", "önce Hollanda", "önce Avusturya". Donald Trump kararları, öncelikleri dünya için çok önemli. Bu kararlar Abd için ne derece doğru bilemem, ama bizim coğrafyada ciddi benzer uygulamalar olabilir.

Son 1-yıl içinde yazdığı 3-makalesinde yazarınız aynı tahmini tekrarladı, "Donald Trump başkan olabilir. Arkasından ortalık birbirine girer. Ama bazı birikmiş gecikmiş kararların acilen alınması lazım. Bu zor kararları fazla düşünmeden alacak delidolu, gözükara, cengaver başkan seçilebilir", dedik, seçildi, Donald Trump yönetime geldi. Biz Donald Trump ile aynı politik görüşleri bire bir paylaşmıyoruz ama bazı benzer şeyleri yıllardır söylüyoruz. Enerji ekipmanlarında, özellikle termik santral inşaasında yerli tasarım, yerli mühendislik, yerli müteahhitlik, yerli imalat, yerli montaj yapmak gerekir. Termik santral inşaası gözde büyütülecek bir şey değildir, bizim yerli firmalar geçmişte yaptılar, şimdi de yapabilirler. Bunu uygulamayınca, arkasından endüstriyel herşeyi Çin, uzakdoğu veya ucuz doğu Avrupa ürünlerini alınca ticaret açığımız kapanmayacak şekilde büyüyor. Çin'den en son yıl 23-milyar ABD dolar ithalat yapmışız, onlara 2-milyar ABD Doları mal- hizmet satmışız. İkili ilişkilerde bu kadar büyük ticari dengesizlik olmaz. Donald Trump ve ekibinin düşünce yapısını iyi incelemek lazım. Ticari iç piyasa koruma fikirlerini ciddi olarak irdelemek lazım. Hangi siyasi irade başta olursa olsun, Trump kararlarını ciddi değerlendirmek lazım. Sadece basit amele işleri çimento karıp hafriyat yaparak ülke ekonomisinde büyüme olmuyor. Bilmem siz ne dersiniz?

---

Haluk Direskeneli, ODTÜ Makina Mühendisliği 1973 mezunu olup, mezuniyetinden itibaren, kamu, özel sektör ve ABD – Türk yabancı ortaklıklarda (B&W, CSWI, AEP, Entergy) ağırlıklı olarak termik santral temel/ detay tasarım, imalat, pazarlama, teklif, satış ve proje yönetimi konularında çalışmış, bugüne kadar termik santral tasarım yazılımları konusunda yerli piyasaya, mühendislik firmalarına, yatırımcılara ve üniversitelere danışmanlık vermiştir. MMO ve ODTÜ Mezunları Derneği Enerji komisyonları üyesidir.

Bu makale "Ekonomik Çözüm" gazetesi için yazılmıştır.

http://www.ekonomik-cozum.com.tr/

Prinkipo, 24 Ocak 2017