Çin ile Ticaret

Çin ile Ticaretimiz Nasıl Gidiyor?

Çin Halk Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Wang Yi, Türkiye'ye geldi. Protokol gereği, 14 Kasım 2016 günü Ankara'da önce Dışişleri bakanı, sonra Başbakan ile görüştü. CB külliyesine çıktı. Daha sonra asıl geliş amacını açıklamak için Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanımız ile toplantıya girdi.

Çin haber ajansının Türkçe internet sayfasında (http://turkish.cri.cn/) ve Çin Dışişleri bakanlığı resmi internet sayfasında (http://www.fmprc.gov.cn/) açıklanan haberlere göre görüşmelerde Çin-Türkiye ilişkilerinin gelişimini olumlu değerlendiren Wang Yi, ekonomi ve ticaret ile güvenlik ve terörle mücadele işbirliğinin ikili ilişkilerde iki önemli alan olduğunu ifade etti. (Satır arası yorum, güvenlik ve terör konusunda Çin tarafının ciddi endişeleri var).

Çin'in, iki ülkenin cumhurbaşkanları arasında varılan mutabakat doğrultusunda ekonomi ve ticaret alanlarında işbirliğini ilerletmeye, güvenlik ve terörle mücadelede işbirliğini derinleştirmeye hazır olduğuna işaret eden Wang, Doğu Türkistan İslami Hareketi gibi terör güçlerinin kökünün kazınmasında (Çinliler diplomatik dil ile "bunlara destek olmayın", demişler) Ankara'nın Çin'e olan desteğini sürdürmesini istedi. (Çin tarafının endişeleri tekrar dile getirilmiş).

Enerji Bakanımız ise görüşmede Türkiye-Çin ilişkilerinin yeni bir döneme girdiğini söyledi. Çin ile işbirliğine verilen büyük önemi ifade eden Bakanımız, Türkiye'nin Çin'in güvenliğine ve istikrarına zarar getiren hiç bir eyleme izin vermeyeceğini ve çeşitli alanlarda işbirliği ilişkilerinin gelişmesi için daha iyi koşullar yaratmaya devam edeceğini vurguladı. (Biz onlara gerekli güvenceler vermişiz).

Bilindiği gibi Füze ihalesinin ertelenmesinden sonra ilişkiler soğudu, vize almak zorlaştı, Türk ihracatçıları Çin'e girerken gereksiz sorgulamalara maruz kaldılar. Çinli firmaların termik santral yapımlarındaki finansal zorlukları, ithal kömür santrallerinin elektrik üretiminde piyasa fiyatları üstünde maliyetleri yüzünden oluşturduğu riskler, Bank of China'nın Türkiye için kredibilite rating endişeleri, ikili görüşmelerde hep gündeme geldi.

***

Onların endişeleri var, bizim yok mu? Uzmanlara göre Çin ile ticaretimizde büyük dengesizlik var. Çin ile yapılan ticarette 2015 yılında 2 milyar ABD$ ihracat, 20 milyar ABD$ ithalat yapmışız. Çin tarafından bize yapılan ihracatın en büyük kapsamı termik santral ekipmanları oluşturuyor.

Aslında hepsini Türk şirketleri yapabilir. Yerli yakıta uygun temel tasarım, detay tasarım, imalat, montaj hepsini yapabilirler. Türk şirketlerinin böyle bir talebi de nedense yok.

Şu anda yurdumuzda yapılan yerli- ithal kömür santrallerin büyük çoğunluğu, çok ucuz fiyat gerekçesi ile Çinli tedarikçiler tarafından "Çin normlarına uygun" olarak inşaa ediliyor. Bizde "Çin normlarını" bilen eleman yok. Çince bilen teknik eleman yok. Kontrol imkanı yok. yatırımcının böyle bir endişesi yok.

Amerika'da Amerikan standartlarına, Almanya'da Alman standartlarına / normlarına uygun termik santral inşaa etmek zorundasınız. Çinliler, gelişmiş ülkelerin standart şartlarını aşamıyorlar. Bizde "Türk normlarına uyma" şartı yok. Eskiden kamu kurumları ihalelerinde vardı. Şimdi yerli özel yatırımcı böyle bir şart öne sürmüyor. Çin normlarına/ standartlarına uygunluğu kontrol edecek, bizde eleman yok. Çok ucuz olsun yeter.

Sonrasında ne oluyor? İnşaa edilen termik santrallerde emreamadelik, zamanında teslim, garantiler, performanslar, yedekler konularında ciddi sorunlar ortaya çıkıyor. Elde çalışmayan çalışamayan, çabuk arıza yapan, verimi ve emre amadeliği düşük, yedeksiz tesisler kalıyor. İkili ticaretimizde ciddi bir dengesizlik oluşuyor.

---

Haluk Direskeneli, ODTÜ Makina Mühendisliği 1973 mezunu olup, mezuniyetinden itibaren, kamu, özel sektör ve ABD – Türk yabancı ortaklıklarda (B&W, CSWI, AEP, Entergy) ağırlıklı olarak termik santral temel/ detay tasarım, imalat, pazarlama, teklif, satış ve proje yönetimi konularında çalışmış, bugüne kadar termik santral tasarım yazılımları konusunda yerli piyasaya, mühendislik firmalarına, yatırımcılara ve üniversitelere danışmanlık vermiştir. MMO ve ODTÜ Mezunları Derneği Enerji komisyonları üyesidir.

Bu makale "Ekonomik Çözüm" gazetesi için yazılmıştır.

http://www.ekonomik-cozum.com.tr/

Prinkipo, 04 Aralık 2016