Enerji Piyasalarında Bize Daha Çok Vahşi Penguenler Lazım

1962 yılında Nobel Edebiyat ödülü almış olan Amerikalı romancı John Steinbeck'in "Sardalye sokağı" (Cannery Row, 1945) romanında, roman akışından bağımsız bir hikaye anlatılır.

Kaliforniya'da 1920'lerde SanFrancisco körfezi kıyılarında çalışan çok sayıda balık fabrikaları varmış. Balıkçıların açık okyanusta tutup getirdikleri küçük balıkları buralarda konserve yaparlar, insanların yemeyecekleri balık atıklarını körfeze geri atarlarmış. Atılan biyolojik atıklar çevredeki yerel penguenler tarafından tüketilirmiş. Nasılsa buralara gelmiş vahşi penguenler körfeze dökülen hazır besin atıkları ile kolayca beslenmeye alışmışlar, bir süre sonra kendi başlarına balık tutmayı unutmuşlar.

Amerikada 1929 ekonomik buhranı herkesi, bu arada balık konservesi, sardalye konservesi yapan fabrikaları da finansal olarak vurmuş, işletme sermayeleri tükenmiş, kapıya kilidi vurmuşlar, işçilere yol vermişler. Fabrikalar kapanmış.

Fabrikalar kapanınca balık atıkları, sardalye fazlaları körfeze atılmaz olmuş, bizim evcilleşmiş penguenler aç kalmış, hergün çok sayıda kayıplar başlamış, kıyıya vurmuşlar. Bölge kamu kurumları bu duruma çare aramışlar, yakın yerel üniversitelerin su ürünleri bölümlerine sormuşlar. Bilim insanlarının çözüm önerisi, "Buraya vahşi penguenler getirin, evcilleşmiş penguenlere tekrar kendi başlarına balık tutmayı öğretsinler", olmuş. Tavsiye yerine getirilmiş, uzaklardan körfeze getirilen vahşi penguenler, yerel evcil penguenlere tekrar balık tutmayı, kendi başlarına avlanmayı öğretmişler.

Kamu ve büyük özel sektörün çalışanları bugün hazır yiyorlar, evcilleştiler, zorlanmıyorlar, risk almıyorlar, üst kademe kararvericilerin riskli veya yanlış kararlarına karşı çıkmıyorlar, herşeye "Evet efendim, olur efendim", diyorlar, aybaşında belli maaşı alıyorlar.

Ne zamana kadar? Sistem batana kadar. AfsinElbistan tümden devreden çıkana kadar, ön kömür kurutması olmayan CFB kazanlar yerel kömür yakamaz, sistem oturana, çalışmayana kadar, doğalgaz kesilene kadar, nükleer atıklar başa bela olana kadar, güney sınırlarımızdan kontrolsüz geçip gelen işsiz göçmenlerle ortalık dolana kadar. Her durumda bize vahşi penguenler lazım. Bizi şaşırtacak, sarsacak, "Bu yaptıklarınız yanlış, doğrusu şu", diyecek.

Ben piyasada "Vahşi Penguen" sayılıyormuyum, bilemiyorum. Üniversite öğrenci davetlerine mutlaka gidiyorum, davet alırsam masraflarım ödenirse şirketlerin toplantılarına, beyin fırtınası, tecrübe paylaşımı toplantılarına katılıyorum, davet gelirse yabancı uzmanlarla beraber termik santral yazılım eğitimleri yapıyorum.

Birşeyin doğruluğunu bulabilmek için vahşi penguenlerin varlığına ihtiyaç var, onların doğru veya yanlış değerlendirmelerine dikkat etmek gerek, daha doğrusu için yeni öneriler ortaya koymak gerek, diye düşünüyorum.

Ekonomik buhranlar, zor zamanlar geçer. Ne olursa olsun kendimize özgü bir demokratik ülkede olduğumuzu bilelim. Demokrasilerde çarenin tükenmediğini bilelim. Zor zamanlar geçer gider, merak etmeyin. Hepinize güzel bir hafta dilerim.

---

Haluk Direskeneli, ODTÜ Makina Mühendisliği 1973 mezunu olup, mezuniyetinden itibaren, kamu, özel sektör ve ABD – Türk yabancı ortaklıklarda (B&W, CSWI, AEP, Entergy) ağırlıklı olarak termik santral temel/ detay tasarım, imalat, pazarlama, teklif, satış ve proje yönetimi konularında çalışmış, bugüne kadar termik santral tasarım yazılımları konusunda yerli piyasaya, mühendislik firmalarına, yatırımcılara ve üniversitelere danışmanlık vermiştir. MMO ve ODTÜ Mezunları Derneği Enerji komisyonları üyesidir.

Prinkipo, 03/10/16