Özgün
ismi: La Cenerentola, ossia La bontà in trionfo
Müzik: Gioacchino
Rossini
Libretto:
Jacopo Ferretti
Galası:
25 Ocak, 1817
İlk
gösterim yeri: Teatro Valle, Roma
Oyuncular:
Angelina
(Külkedisi): Aylin Ateş, Özge Belen, Nesrin Gönüldağ
Prens
Ramiro: tenor, Caner Akın, Ahmet Baykara
Dandini,
Prensin oda uşağı . coloratura bariton, Kevork Tavityan, Caner
Akgün
Don
Magnifico, Külkedisi'nin üvey babası, basso buffo, Işık Belen,
Ali İhsan Onat
Alidoro,
filezof ve Prens'in eski lalası, bas, Kenan Dağaşan,
Clorinda,
Don Magnifico'nin büyük kızı,soprano, Sevim Z. Tek, Dilruba B.
Akgün,
Tisbe,
Don Magnifico'nin küçük kızı, mezzo-soprano, Deniz Likos, Elif
Tekışık
Prens
Ramiro'nun sarayındaki görevliler, tenorlar, baslar
İstanbul'da
22-23-24 Ekim günleri Süreyya operasında idim. Muhteşem Bir
"Yekta Kara" sahnelenmesi izledik. Sahneleme Yönetmeni
Yekta Kara, 22-Ekim gecesi eseri salonda seyirciler arasında
bulunuyordu. Orkestra şefi Alessandro Cedrone, vatandaşı Rossini
için orkestrayı kusursuz yönetti. Alkışlar için en sonda
sahneye geldiğinde eserin Süreyya operasındaki güzel sahnelelenme
performansı için memnuniyeti yüzünden belli oluyordu.
Yekta
Kara, Modern "pop art" dekorları içinde operayı günümüze
uygulamış. Sahnede ev temizliği yapan külkedisi, elektrik
süpürgesi, elektrikli ütü kullanıyor, erkek karakterler
elektronik gitar çalıyorlar, sert görüntülerde deri ceketler
giyiyorlar. Elvis Presley dans figürleri ortaya çıkıyor. Üvey
kızkardeşler tiyatral harikalar yaratıyor. Tüm karakterler yerli
yerine oturmuş, sanatçılar muhteşem oynuyorlar, sahnede inen
beyaz perdeden bazan olayı anlatan çizgi film geçiyor.
Opera
2-perde, toplam 160 dakika. Opera öncesi, karşı kaldırımdaki
muhallebicide pilavli tavuk ayran, opera bitiminde yine aynı yerde
sıcak salep istiyorsunuz. Bina arkasında 4-katlı otoparkta araba
park imkanı mevcut. Süreyya opera mekanı küçük, sıcak,
koltuklar rahat, görüş açısı iyi, akustik mükemmel.
Başrol
Angelina (külkedisi) için koloratura mezzo-soprano/ koloratura
kontralto ses lazım. Bu sese sahip nadir sanatçılar günümüzde
öncelikle Joyce DiDonato, ve Elina Garanca, Jennifer Larmore,
başrolü kapıyorlar. Bu sezon Houston, Milano LaScala ve Munich
operalarında klasik düzende "La Cenerentola"
sahneleniyor.
Külkedisi
(tam İtalyanca adı ile La Cenerentola, ossia La bontà in trionfo
yani Külkedisi veya Güzelliğin Galip Gelmesi) Gioacchino Rossini
tarafından bestelenmiş iki perdelik opera veya dramma giocosodir.
Eserin librettosu, Fransız yazar Charles Perrault tarafından
yazılmış Külkedisi masalından uyarlanarak Jacopo Ferretti
yazılmış. Operanın hazırlandığı sıralarda tiyatrolarda özel
efekler çok sınırlı olduğu için, orijinal masalda bulunan
fantazi peri sihirlerinden arındırılmış ve daha gerçekçi
olarak sunulmuş. Eserin prömiyeri 25 Ocak 1817'de Roma "Teatro
Valle"de verilmiş.
Rossini
Külkedisi adlı operasını hazırladığı zaman 25 yaşındaydı
ve bir yıl önce bestelediği Sevil Berberi adlı operası ile çok
ün kazanmış. Çok hızlı besteciliği ile tanınan Rossini
Külkedisi operasının bestesini 3 hafta içinde tamamlamış. Bu
kadar hızlı bestelemek için, daha önce hazırladığı "La
gazzetta" adlı eserinin uvertürünü ve "Sevil
Berberi"nde bulunan bir aryanın parçalarını da bu yeni
eserinde kullanmış.
Zaman:
18inci yüzyıl sonları – 19uncu yüzyıl başları. Mekân:
İtalya, Bu opera eseri için Külkedisi masalı içeriği daha
gerçekleştirilmiş. Masaldaki kötü üvey anne yerine Don
Magnifico adıyla bir üvey baba var. Masalda Külkedisi'ne devaml
olarak sihirleri ile yardım eden iyi peri yerine Alidoro adlı bir
filezof ve valiaht prensin lalası bulunmaktadır. Külkedisi'nin
bulunması, sonunda masaldaki gibi balodan kaçarken ayağından
düşürmüş olduğu kristal camdan ayakkabı tekinin tüm genç
kızlara sınanması ile değil, taşıdığı bir çifte bilezik ile
gerçekleşir.
Süreyya
operasında 24-Ekim cumartesi saat 16:00'da parter kapıları
kapandı. Orkestra mükemmel bir uyumla üvertür müziğine başladı,
sonra birden salon arka kapısı açıldı, içeriye bir turist
otobüsünden kapı önünde boşalan kadın - erkek yaşlı Alman
turistler girdi. Hızla boş koltukları doldurdular, "neler
oluyor, bu gürültü ne, bu ne biçim iş, şşşt" sesleri
arasında üvertür müziği süresinde yerlerine oturdular. Bu işi
biz Münih, Paris, veya Royal Opera'da yapsak herhalde bizi sağ
komazlar.
Bitmedi,
bizden de neler oldu, neler. Cumartesi 16:00 seansına torunları ile
gelen büyükanneler, büyükbabalar torunlarına sonsuz hoşgörü
içindeler. Torunlar bağrış çığrış içinde koltukların
üstüne çıktılar, kimse onları uyarmadı, koltuklar kırılsa da
hepimiz rahat etsek, diye geçirdim içimden.
Oyunun
başında Don Magnifico karakteri kızı Tisbe'ye yastık fırlatıyor.
Cumartesi günü yastık hedefini şaştı orkestra çukuruna düştü.
Oyun yastık olmadan devam etti, biz seyirciler olayı unuttuk. Opera
bitti, Don Magnifico alkışlar için sahneye gelince, orkestra
çukurundan yastık fırlatılarak kendisine iade edildi, hepimiz çok
güldük. Yine Don Magnifico ikinci perdede Külkedisine şömine
demiri ile gereksiz sert bir hareket yapıyor, sahnede böyle
tehlikeli abartılı hareketlerden sakınmak lazım.
Yekta
Kara, opera kitapçığında bu opera ile ilgili şöyle yazıyor.
"Külkedisi
operası, harika bir komedi ile romantik aşk hikayesinin benzersiz
bir karışımı, ilk 25 Ocak 1817'de Roma'da sahnelenmiş, oradan
bütün dünyaya yayılmış. Biz tam 197 yıl sonra ilk kez siz
seyircilerimiz ile buluşturuyoruz, "külkedisi"ni. Rossini
gibi bir deha 3-haftada bestelemiş koca operayı, biz aylardır
çalışıyoruz. Solistler, rejisör ve orkestra için büyük
güçlükler içeren operanın ülkemizde sahnelenmesi, belki
zorluklar nedeniyle gecikmiş bu kadar. Umuyoruz, oyunumuzu
seveceksiniz, opera sanatına da yaşama da farklı gözlerle
bakacak, "iyiliğin zaferi"ne olan inancınızı hiç
yitirmeyeceksiniz."
İstanbul
Süreyya Operasında 11-12 Aralık günleri "Aşk iksiri"
var, kaçmaz.
Haluk
Direskeneli, ODTÜ Makina Mühendisliği 1973 mezunu olup,
mezuniyetinden itibaren, kamu, özel sektör ve ABD – Türk yabancı
ortaklıklarda (B&W, CSWI, AEP, Entergy) ağırlıklı olarak
termik santral temel/ detay tasarım, imalat, pazarlama, teklif,
satış ve proje yönetimi konularında çalışmış, bugüne kadar
termik santral tasarım yazılımları konusunda yerli piyasaya,
mühendislik firmalarına, yatırımcılara ve üniversitelere
danışmanlık vermiştir. MMO ve ODTÜ Mezunları Derneği Enerji
komisyonları üyesidir.
http://www.dobgm.gov.tr
Ref.
Wikipedia.
Ankara,
11/01/15