Değerli Okurlarım,
Bundan
epey bir zaman önce, herhalde 10-yıl öncesinde, bir think-tank
kuruluşunun ingilizce web sayfasında yayınlanmak üzere "enerji"
- dar kapsamda, "termik santral" konulu makaleler yazmaya
başladım. Yılların birikimi olan kişisel arşivim İngilizce
idi. Termik santraller konularında detaylı uzun yorumları
İngilizce kolayca yazabiliyordum. Uluslararası Stratejik
Araştırmalar Kurumu (USAK) web sitesinde yazan yazarlar genelde
"stratejik analist" ünvanını kullanıyorlardı. İş
tarifim olarak ismimin altına, benzer makaleleri yazan yabancı
yazarların kullandığı "Energy Analyst" tanımlamasını
kullandım. İngilizce yazılarımın Türkçe'lerini yazmam için
talep geldi. Yazılı basın ve web sayfaları bu talebe davet açtı.
Haftalık teknik ağırlıklı yazılarım her iki dilde devam etti.
Ne kadar dolu olursam olayım, mutlaka haftalık yazımı yazıyorum.
Eğer çok okunma almış ise, yazı 1-2 hafta sonra başka web
sayfalarında da OpEd (opinion editorial) olarak görünüyor.
Şimdilerde
haftada bir yazım çıkıyor, bazen dinlenmek için opera, senfonik
müzik, kırmızı- beyaz, esnaf lokantaları konuları ile
çeşitlilik oluşturuyorum. Prensip olarak radyo ve tv
programlarına, ticari panellere konferanslara çıkmam. Sadece
üniversite davetleri olursa, katılırım.
"Enerji"
konulu makale yazan herkes "enerji analisti" iş tanımı
içinde midir? Bu konu pek net değil. Yurdumuzda "finansal
analist", "business analyst" iş tanımlarına herkes
aşina. Ama "enerji analisti" yeni bir kavram, yeni bir iş
alanı haline geldi. "Analyst" tanımı son yıllarda ABD
içinde expert (uzman) yerine kullanılır oldu. ABD TV'lerinde her
hangi bir konuda fikrine başvulan insanları, o konunun analisti
olarak tanıtıyorlar.
CIA
gizli belgelerini kamuoyuna sızdıran Edward Snowden, "Stratejik
Analist" olarak bu kurumda sözleşmeli çalıştı. CNN ve
FoxTV'de askeri yorumlarını ilgiyle dinlediğimiz Yarbay Ralph
Peters, TV açıklamalarında "Askeri Analist" (military
analyst) ünvanını kullanır. CNN yorumcusu, Wolf Blitzer,
"politika analisti" (political analist) olmayı tercih
eder. Daniel Yergin ve Fatih Birol, "Enerji Analistleri"
için ufuk genişleten önemli uluslararası isimlerdir.
Enerji
analisti, "Danışman" değildir. "Danışman" iş
tanımının bizde tam ne olduğunu bence pek bilen yok. Belki ilk
kullanımda, "Danışman" kamuda siyasi iradeye yakın
olanlar için kullanılan bir kadro tanımını çağrıştırıyor.
Bizim coğrafyada, çok genç insanlar, yaşlı kurt siyasilerin
danışmanı nasıl olabiliyorlar? Belki genç danışmanların
yabancı dil ve bilgisayar yetenekleri öne geçmiş olabilir.
Milletvekili
danışmanlarının en önemli işi, vekilin seçmenlerinin kişisel
sorunlarına çözüm bulmaya çalışmak. Yani hastaya hastane/
doktor, öğrenciye yurt, işsize iş, kamu kurumlarının
misafirhanelerinde ucuz/ bedava konaklama vb. Ayrıca, doküman
hazırlamak, mümkünse konuşma metni/ bilgi notu hazırlamak,
twitter, facebook takip etmek, vekil adına mesaj göndermek, hepsi
bu iş kapsamında yapılıyor.
Özel
sektörde ise, yeni emekli olan, meslek tecrübelerinin piyasa değeri
henüz kaybolmamış, ilişkileri bitmemiş, çevresi ve etkisi geniş
kişilerin iş başlatmak, iş bitirmek, iş kovalamak için
kullandıkları görev tanımı gibi değerlendirmek mümkün.
Kuzey
Amerika'da ve çoğu Batı Avrupa ülkelerinde, "Enerji
Analisti", enerji konularında (subject matter) bilgisi olan,
analitik yöntemlerle analizler yapan, daha çok genç arkadaşların
yaptığı işlerdir.
Aktif
konular "Enerji Verimliliği" (energy efficiency),
"Yenilenebilir Enerji" (renewable energy) gibi konular ve
analizler, enerji harcamaları, enerji tasarrufları, enerji odaklı
ekonomik modellerin hazırlanması, "Enerji Dengesi"
(energy balance), "Enerji Denetimi" (energy audit) gibi
çalışmalar, yani spekülatif olmayan (deterministic) işler bu
kapsamdadır. Yanlış bir analiz yapan "Analist" için
sadece kişisel kredi kaybı meydana gelir.
Bilgi
ile tecrübenin kullanıldığı alan, doğrudan Danışmanlık
(energy advisor) işidir. Danışman,
her konuda değil, sadece ilgi/bilgi alanına giren konularda
(teknik, mali, hukuksal, pazar) danışmanlık yapar. Bu
iş hem serbest, hem de kadrolu olarak yapılabilir. Önemli olan
konu, tecrübe ve buna müşterinin verdiği değerdir. Danışman
olarak, proje fizibilitesi, enerji politikaları, enerji stratejisi,
pazar analizi gibi konularda verilecek tavsiyeler düşünülebilir.
Burada verilen hizmet "tavsiye" seviyesinde kalmalıdır.
Karar verici (executive) hareket müşteri tarafından yapılmalı,
aksi taktirde, danışma değil, doğrudan yönetici (executive) işi
olur.
Enerji
analisti ne iş yapar? İngilizce google taramalarında bu işin
tanımı şöyle,
Enerji
konularında piyasa bilgileri toplayan, değerlendiren, stratejik
tahminler yapan, fiyatları gözleyen, eğilimleri takip eden,
bunları yazıya döken, yazılı, basılı ve web (internet)
ortamlarında yayınlayan, bu konularda özel şirketlere yeni
yatırımları için yardım eden, karar vericileri yönlendiren,
geçmiş teknik tecrübeleri ile enerji konularını yorumlayan,
ortak çözümler üreten, enerji piyasalarında kamu kurumlarını
bilgilendiren, bu konuları kendine iş edinen kişiler, diye
tanımlıyorum.
"Enerji
Analisti" herşeyi bilmez, herşeyi doğru da bilmez. İyi- kötü
bir yorum yapar. Ortada hiçbir yorumun olmaması iyi değildir.
Ortada bir yorum varsa, üstünde yorum yapıp daha iyisine-
doğrusuna ulaşmak mümkün olur. Fiziki doğrular değişmez, ancak
sosyal , iktisadi doğrular zamana, mekana, kişilere, sosyal ortama,
coğrafyaya bağlı olarak değişir. Burda doğru olan, kabul gören
bir olay, Saudi Arabistan'da veya Yeni Zelanda'da yanlış olarak
algılanabilir. İstanbul'da herkese normal gelen bir durum,
Artvin'de veya Diyarbakır'da farklı yorumlanabilir. 100 veya 200
yıl önceki değer yargılarıyla bugünü değerlendirmek mümkün
değildir.
"Enerji
analisti", bir yatırım için kısa süreli mesleki destek
veren, şirketin full- time kadrosunda olmayan, esnek çalışma
(flextime) kavramıyla çalışan, tecrübeli teknik uzman olmalı,
diye düşünüyorum. Sadece teknik eğitim yetmez. Enerji yatırım
projelerinde yıllar boyu proje yöneticisi, işgeliştirici,
müzakereci olarak her sorumlulukta çalışmış olmaları da gerek.
Bu
iş para kazandırıyormu? Yurtdışında evet kazandırıyor,
"Enerji Analistleri" makale başına iyi para alıyorlar.
Özel proje ile görevlendirilmişler ise, onlara gün başına net
bir para ve business-class uçak, 4-yıldız otel masrafları
ödeniyor. Rakamlar artık standart olmuş, fazla pazarlık
yapılmıyor. Bu ödemeyi almayan/ alamayan zaten çalışmıyor.
Bizde İstanbul bağlantılı uluslararası şirketlerin bünyesinde
bu kapsamda çalışanlar var.
Linkedin.com
sayfalarında "energy analyst" araması yapıyorum. Eskiden
bu iş tanımı sadece yabancı ortamlarda çıkardı. Şimdi yerli
enerji şirketlerinde, yatırım guruplarında, bankacılıkta
"enerji analisti" kadrolarını görüyorum, çok memnun
oluyorum. Gelecekte daha da kurumsallaşacak umuyorum.
Sizce
"enerji analisti" ne iş yapar? Kimdir, nedir, ne yapar?
Olmak için hangi eğitimleri almak, hangi tecrübelere sahip olmak
gerekir? İlerde nasıl bir araya gelip yardımlaşmalı,
kurumsallaşmalı? Enerji piyasalarına, yeni yatırımlara nasıl
katkı koymalı, bilgiyi nasıl paylaşmalı, nasıl çoğaltmalı?
Yorum yapın, hep beraber bir ortak tanıma ulaşalım, kariyer
fırsatları üretelim, derim.
Haluk
Direskeneli, ODTÜ Makina Mühendisliği 1973 mezunu olup,
mezuniyetinden itibaren, kamu, özel sektör ve ABD – Türk yabancı
ortaklıklarda (B&W, CSWI, AEP, Entergy) ağırlıklı olarak
termik santral temel/ detay tasarım, imalat, pazarlama, teklif,
satış ve proje yönetimi konularında çalışmış, bugüne kadar
termik santral tasarım yazılımları konusunda yerli piyasaya,
mühendislik firmalarına, yatırımcılara ve üniversitelere
danışmanlık vermiştir. MMO ve ODTÜ Mezunları Derneği Enerji
komisyonları üyesidir.
2014-10-28
No comments:
Post a Comment