Demokratik teamüller hakkında kişisel gözlem,

Değerli okurlarım,

Demokrasilerde seçimle işbaşına geçmiş siyasi liderlerin iyi eğitimli olması beklenir. Angela Merkel, Vladimir Putin doktora (PhD) yapmışlar, Barack H. Obama hukuk konusunda doktora eşdeğeri, Francois Hollande ve David Cameron kamu idaresi konularında diploma sonrası eğitim almışlar, Iran Cumhurbaşkanı Ruhani Ingiltere Glasgow üniversitesinde hukuk doktorası yapmış, Arapça ve İngilizce biliyor. 

İyi eğitimli siyasi liderlerin ülkeyi daha  iyi yönetecekleri, ülkeyi dertten problemlerden savaştan uzak tutacakları beklentisi vardır. Ekonomik göstergeleri daha olumlu tutacakları, enflasyonu düşük, ekonomik büyümeyi yüksek tutacaklarına güven vardır. Olur olmaz sınır ötesi meceralardan uzak duracakları beklenir.

Demokratik yöneticilerin aynı zamanda sağlıklı olmaları beklenir. Periyodik sağlık kontrollerinden geçerler. Sağlık raporları kamuoyu ile paylaşılır. Basketbol oynarken Obama'nın korunmasız yüzüne gelen top dudağını kanattığı zaman, bundan herkesin haberi olur. George W. Bush'un boğazına çerez kaçtığını, nefes alamaz olduğunu herkes bilir. Bill Clinton'un Oval ofiste yaptıklarını da herkes hemen öğrenir.

Liderlerin sağlık sorunları demokratik olmayan ülkelerde saklanır, devlet sırrı olur. Rusya devlet başkanları  Lenin, Stalin, Brejnev, aynı gizli tutulan sebebten, yüksek tansiyona bağlı beyin kanamasından  bu dünyadan ayrıldılar. Son dakikaya kadar kimsenin haberi olmadı. 

Bizde sevgili Atatürk'ün durumu son 3-aya kadar halk tarafından bilinmiyordu, ancak ortada 2. Dünya savaşı ve Hatay sorunu vardı. Bülent Ecevit'in parkinson durumu çok belirgin idi,  herşey ekranlarda ortada idi, ama görevini devretmeyi nedense düşünmedi. Kalp krizi "emr-i Hak" birşey demeye imkan yok, Turgut Özal, Haydar Aliyev, Cemal Nasır herhalde kalp krizi geçirdiler.

Sovyet döneminde herşey gizliydi, herşey devlet sırrı idi. NewYork'ta Birleşmiş Milletler toplantılar katılan Kruşçef'in otel odasında izole edilen dışkıları, şeker ve yüksek tansiyon bulguları veriyor, yaşam beklenti bilgilerini karşı tarafa aktarıyordu.

Amerikan Başkanının basketbol maçı sırasında korunmasız yüzüne aldığı ters top, ve kanayan dudağı anında herkes tarafından öğreniliyor. İngiliz Başbakanı David Cameron boş zamanlarında bisiklete biniyor, bisikletten düşerse hemen haberimiz olacak. Almanya başbakanı Angela Merkel, yaz aylarında İtalya'da eşi ile denize giriyor, mayo desenini herkez gördü. Demokratik bir ülke olduğunu henüz söylememiz henüz zor olan Rusya'da bile Putin'i  judo yaparken hep görüyoruz.

Hindistan'ta Sonia Gandhi'nin ameliyat olması gecikmeli de olsa kamuya duyuruldu. Bush dönemi başkan yardımcısı Dick Cheney'in birden fazla sayıda kardio- vasküler ameliyatları dönemin zayıf kaldığı durumlar olarak kamuoyuna yansıdı. Ronald Reagan suikast geçirdikten sonra ameliyatı ve nekahat dönemi aralıksız kamuoyuna duyuruldu.

Demokratik yönetimler olduklarını tam söyleyemiyeceğimiz ülkelerde bile liderlerin sağlık sorunları gecikmeli de olsa haber olur. Küba lideri Fidel Castro, Venezüella Devlet Başkanı Hugo Chavez, Filistin lideri Yaser Arafat ciddi sağlık sorunları olan liderlerdi. 

Dünyanın en büyük demokrasisi Hindistan, bu konuda yine olağan dışı durumlar sergiledi. 2009 yılında Başkbakan Manmohan Singh'in kalp ameliyatı son dakikada ameliyathaneye tekerlekli iskemle ile giderken duyuruldu.

Hindistan, dünyanın en büyük demokrasisi, her zaman demokrasilerde olağan kalıp bir ayrılıkçı olmuştur. 2009 yılında, insanlar o ameliyathane içine tekerlekli oldu, sadece birkaç saat önce Başbakan Manmohan Singh'in kalp ameliyatı hakkında bilmek geldi.  Duyuru geldiği zaman, Maliye Bakanı Pranab Mukherjee başbakan olarak ilan edilmişti. Singh'in kamusal yaşamı, kalp rahatsızlığından etkilenmedi. Ameliyat sonrası görevine devam etti.

Devlet başkanlarının sağlık durumları hakkında kamuoyunu bilgilendirme konusunda genel bir isteksizlik vardır. 1959-2008 yılları arasında Küba'yı yöneten Fidel Castro, yaşlılıtan kaynaklanan ciddi sağlık sorunları nedeniyle görevini kardeşi Raul Castro'ya devretti. 

Venezüella Devlet Başkanı Hugo Chavez'in sağlık sorunları konusunda  çıkan ciddi haberler zaten saklanamıyordu.

Filistin lideri Yaser Arafat'ın terminal hastalıkları, 2004 yılında ölümüne kadar halkın gözünden uzak tutuldu. Son dönemde Fransa'da bir hastaneye yatırıldı. Mossad tarafından olası zehirlenme  şüpheleri öne sürüldü. Otopsi ailesi tarafından red edildi, ölümünün kesin nedeni bir sır olarak kaldı. Fransa hastanesi zehir şüphelerini son günlerde net olarak yalanladı.

Demokrasilerde başkanın, başbakanın sağlık sorunları, yapılan tıbbi acil müdahaleler, derhal medyanın önüne konur. Devlet yönetmek sağlıklı insanların işidir. Sağlık sorunları olan yöneticilerin görevlerini devretmelerinde ülke selameti açısından büyük fayda vardır. Demokrasilerde hiçbir görev mutlak değildir, her görevin bir makul süresi vardır, gün gelir alınan görev seçilen bir başka değerli kişiye devredilir.

İş aleminde bir önemli üst düzey görevine gelecek kişiden önce full check-up istenir. Sağlıklı olmaları beklenir.  Sigara içmezler,  aşırı alkol almazlar, spor yaparlar, kilolarına dikkat ederler.  İşe yeni girecekler ciddi sağlık kontrolünden geçerler, yıllık check-up'lar mutlaka yapılır.

Bazı şeyleri hiç duymazsınız. Mesela Almanya başbakanı Angela Merkel, eşi ile beraber her hafta periyodik Berlin filarmoni konserlerine gider, en arka sırada oturur, dinler. 

Demokratik teamüller, alışkanlıklar, uygulamalar hemen yazıya geçirilmez, zaman içinde konuşulur, tartışılır, ortak çizgiye varılır, herkes tarafından kabul edilir. Yukarda anlattığım konu bu kapsamda yazıldı ve burda sizle sunuldu. Yorumlarınıza, değerlendirmelerinize arzederim.

En derin saygılarımla

Oberstdorf, Almanya, 21-Aralık 2013

Haluk Direskeneli, ODTÜ Makina Mühendisliği 1973 mezunu olup, mezuniyetinden itibaren, kamu, özel sektör ve ABD – Türk yabancı ortaklıklarda (B&W, CSWI, AEP, Entergy) ağırlıklı olarak termik santral temel/ detay tasarım, imalat, pazarlama, teklif, satış ve proje yönetimi konularında çalışmış, bugüne kadar termik santral tasarım yazılımları konusunda yerli piyasaya, mühendislik firmalarına, yatırımcılara ve üniversitelere danışmanlık vermiştir. MMO ve ODTÜ Mezunları Derneği Enerji komisyonları üyesidir.

http://www.ekonomik-cozum.com.tr/