Termik Santral Gerçekleri

Değerli Okurlarım,
Termikçi olarak bugün biraz Doğal Gaz, Kömür ve Termik Santraller konusunda akıl yürütelim- diyorum.  "Doğalgazın alış fiyatı kaç para?"- diye sorarsanız, yurtiçi doğalgaz iletim kuruluşundan, "Söyleyemeyiz gizlidir" yanıtı gelir. Biz de artık sormuyoruz. Çünkü internet sayfalarında cevabı var. Google veya Yandex ile arama yapıyoruz, 
"Avrupa doğal gaz fiyatini" soruyoruz, cevap geliyor - Rus doğalgazının Kasım 2012 tarihi itibari ile Almanya sınırında teslim birim fiyatı 1000 standart metre küp (Sm3) icin 419 ABD Dolar veya  10.55 US Dolar / MMBTU. 

Avrupa'ya sattıkları fiyatın altında bize satmadıklarına göre bizim için de şu andaki geçerli fiyat bu. Doğalgaza ihtiyaç duyduğumuz sürece doğal gaz fiyatlarının artması kesin. Hala doğal gaz fiyatı kaça?- diye soruyormusunuz? Öyleyse aramayı bir de siz yapın.
Aynı Rus gazının Kasım 2008 Almanya sınırında teslim fiyatı 1000SM3 için 576 US Dolar idi.

Doğal Gaz ABD Herry Hub fiyatını da söyleyeyim. Kasım sonu itibariyle 1000 Sm3 için fiyat 135 ABD Dolar - veya 3.50 US Dolar/ MMBTU.  Yatırımcılar kombine cevrim santral kurmak için lisans peşinde ama acaba bizde yeterli gaz varmı? Olan gaz kaç para? Elektrik birim kw-saat kaç paraya üretilecek?? ve Kaç paraya piyasaya satılacak??
İthal kömür spot fiyatlarını da söyleyelim. Kasım 2012 sonu itibari ile fiyasa fiyat metrik ton için Kolombia PortAventura FOB 78 ABD Dolar, Güney Afrika Richards Bay FOB 86 US Dolar, Avustralya New Castle FOB 89 US Dollar. Üstüne FOB/ CIF taşıma için %8-9 ekleyin. Boğazları geçmek zorunda iseniz ek maliyet ekleyin.  Bize maliyeti yaklaşık 3.00- 3.40 US Dolar/ MMBTU.  Bu fiyat spot piyasada dalgalanmaya kalmış,  artabilir veya azalabilir. 
Avustralya'da çok yağmur yağar, seller olur, kömür madenlerini sular basar, kömür çıkarmak imkanı olmaz, piyasada kömür azalır, fiyat metrik ton için 168 ABD Doları bulur (2008).  Güney Afrika'da vagonlar raydan çıkar, demiryolları bozulur, onarım zaman alır, sonuçta kömür piyasada azalır, spot piyasada fiyat artar. Endonezya'da kömür madenlerinde dikkatsizlikten yangın çıkar, fiyat tekrar artar. Kolombia fazla kömür çıkarır, spot piyasada kömür bollaşır fiyat 60 ABD Doları seviyesine iner.  Siz yatırım yaparken Risk almayın.
Yerli kömürde  ise bugün Elbistan'da 1.70-1.80 USD/ MMBTU termik santral giriş fiyatıdır.  Soma, Yatağan, Tunçbilek, Kangal, SeyitÖmer santral teslim fiyatları ise 2.00-2.50 USD/ MMBTU.  Yerli kömür fiyatları daha az dalgalanır. Taşıma masrafları en aza iner. Özelleştirme sonrası  rehabilitasyon/ yenileme ile fiyatlar daha da azalacak beklentisi var. 
Termik santral buhar kazanı yapımında öncelik yerli mühendislik, yerli müteahhitlik, yerli tasarım, yerli işçilik, yerli yakıt kullanımında olmalıdır.  Bir yeni yatırım en kolay eski bir termik santralin yanına yapılır. Çünkü eski santral çevresindeki yöre halkı termik santrallerin istihdam değerini bilir, varlığını daha kolay kabul eder. 

Kömürün enerji sektöründe "Temiz Kömür Teknolojileri/ CFB/ IGCC/ Oxy-firing / Yeraltı Gazlaştırma" ile kullanımı, her dönemde dünya genelinde  önemli bir paya sahip olacaktır. Kömür en önemli yerli-fosil enerji kaynağımızdır. Bu nedenle de yerli kömürlerimizin ileri-temiz teknolojilerle elektrik üretiminde kullanılması gereklidir. Buna BiyoKütle  ile yerel linyit ortak yakma da dahildir.  

Son on yılda dünya  enerji sektörü zor bir süreç yaşıyor. Bu  süreçte, bir yanda küresel güçlerin enerji arz kaynaklarını denetim altında tutmak için siyasi  uygulamaları, öte yanda eşit dağılmamış olan dünya fosil yakıt  rezervlerinin ağırlıklı bölümüne sahip ülke yönetimlerinin ve Hedge fonlarının enerji fiyatları üzerindeki spekülatif oyunları sorunu daha da  karmaşıklaştırıyor.  

Hemen her çeşit enerji kaynağına sahip ülkemizde enerji talebinin çoğunluğu, ne yazık ki, ithal enerji  kaynaklarıyla karşılanmaktadır. Enerjide dışa bağımlılığın diğer bir sonucu da, artan enerji fiyatları ve  her yıl artan ithalat faturalarının ekonomik baskısıdır.  

Oysa ülkemizin çok hızlı bir  şekilde  değerlendirilebilecek nitelikte, yaygın ve yeterli miktar da "Yeni ve Yenilenebilir Enerji Kaynakları"  mevcuttur. Bu konudaki yasal düzenlemeler ve ikincil mevzuat ise yenilenebilir enerjiyi desteklemekte  yetersiz  kalmaktadır. Teknolojik bağımlılık ise, önümüzdeki kısa dönemde Türk mühendis ve  yatırımcısının önündeki hızla çözüm üretmesi gereken sorunlardan  birisidir.

Küresel pazarlarda arz güvenliğini sağlayacak yatırımların yeterince yapılmaması ve/veya göreceli  olarak kolay ve hızlı bir şekilde tamamlanabilen Doğalgaz santrallarine öncelik verilmesi, Türkiye gibi  doğal gaz ithalatçısı ülkelerde enerji sektörünün dışa bağımlılığını hızla artırdı.   

Dünyada hızla artan doğalgaz talebinin mevcut arz kaynakları ile karşılanamaması ise, doğalgaz arz pazarında daralmaya  ve tekrar kömüre dönüş sürecini tetikledi. Bu yeni dönüşüm sürecine bağlı olarak kömür yakma  teknolojilerinde de bir evrimleşme gerçekleşmektedir. Teknoloji ve piyasa açısından bakıldığında,  enerji sektörü son yıllarda teknolojik gelişmelere kucak açan en önemli sektördür.  

Türkiye’nin kendi iç piyasasını bu yeni anlayışa göre yönlendirmesi lazımdır.  Ülkemizde mühendislik  açısından, imalat sanayii açısından çok büyük potansiyel ve imkanlar vardır. Kendi termik  santrallerimizi, kendi kömürümüze uygun olarak kendimiz tasarlamalı, imal etmeli, yerinde monte  etmeli, çalıştırmalı ve işletmeliyiz.  

Haluk Direskeneli, ODTÜ Makina Mühendisliği 1973 mezunu olup, mezuniyetinden itibaren, kamu, özel sektör ve ABD – Türk yabancı ortaklıklarda (B&W, CSWI, AEP, Entergy) ağırlıklı olarak termik santral temel/ detay tasarım, imalat, pazarlama, teklif, satış ve proje yönetimi konularında çalışmış, bugüne kadar termik santral tasarım yazılımları konusunda yerli piyasaya, mühendislik firmalarına, yatırımcılara ve üniversitelere danışmanlık vermiştir. MMO ve ODTÜ Mezunları Derneği Enerji komisyonları üyesidir.