Değerli Okurlarım,
Bugün "termikçi olarak" damardan bir termik giriş yapalım. Bechtel firmasından 1998 yılında bir sipariş aldık. Kazakhstan Tengiz TCO rafinerisine 4 adet büyük paket buhar kazanı teslim edeceğiz. Londra Bechtel merkezinde bir hafta kontrat müzakeresi yaptık. Önümüze konan taslak kontrat bizdeki uygulamalar gibi 3-5 sayfa değil, birkaç yüz sayfa.
Kontratımızda detaylı yeni bir madde var. Bechtel'in bir tecrübeli mühendisi bizim ofiste full-time bulunacak ve tüm hesapları, tasarımları, imalatı ve kalite kontrolü denetleyecek. Günü birlik faks ile merkeze rapor verecek. Biz "olmayacak/ uygulanamaz bir istek" demiştik. Oldu. İngiliz vatandaşı tecrübeli bir makina mühendisi 1-yıl bizim ofiste kaldı, tüm hesapları kontrol etti. İmalatı gözlemledi, fabrika içi testlerde bizzat bulundu kayıt tuttu. Milyar dolar değil 10 milyon USDolar’lık bir siparişten bahsediyoruz.
Kazakhstan siparisi FOB esaslı idi. Biz fabrikada teslim ettik. Taşımacı firma aldı götürdü, yerinde montaj için orda önceden mobilize olmuş başka firmalar devreye girdi. Biz sadece montaj için süpervizör gönderdik. Kazanlar yerine kondu, çalıştı.
Yurtdışında basit el işçiliği/ bir anlamda amelelik yaparak en basit insangücünü pazarlamak yetmez. Mühendislik yapmak gerekir. İmalat yapmak gerekir. Yerinde montaj yapmak gerekir. Yatırımın ana müteahhitliğini yapan iyi para kazanır.
İç piyasada, yerli imalat teşviği yeterli değil, yenilenebilir enerji kanunun yerli üretimi teşvik maddelerinin iyi incelenmesi, daha uygulanabilir hale getirilmesi gerektiği düşüncesindeyim.
Bir termik santral veya buhar kazanı, yatırımı yapıyorsanız, işin başından sonuna kadar kendi elemanlarınızla kontrol edeceksiniz. Tasarımcıyı, tedarikçiyi, kullanılan malzemeyi, imalatçıyı başıboş bırakmayacaksınız. Özellikle UzakDoğulu firmaların verdiği garantilere güvenmeyeceksiniz. Kendi elemanlarınızla tasarımları siz de yapacaksınız. Testleri kendi personeliniz gözetiminde bağımsız kuruluşlara onaylatacaksınız.
Temel tasarımlar/ fizibilite/ teklif hesapları, piyasada mevcut yazılımlarla artık eğitimli herkes tarafından yapılabilir oldu. Hesabınızı kendiniz yapın, tasarım parametrelerini, imalatı, testleri, herşeyi kontrol edin. Baştan böyle olacağı konusunda tedarikçi ile anlaşmaya varın. Parası masrafı neyse verin, ödeyin.
Bugün "termikçi olarak" damardan bir termik giriş yapalım. Bechtel firmasından 1998 yılında bir sipariş aldık. Kazakhstan Tengiz TCO rafinerisine 4 adet büyük paket buhar kazanı teslim edeceğiz. Londra Bechtel merkezinde bir hafta kontrat müzakeresi yaptık. Önümüze konan taslak kontrat bizdeki uygulamalar gibi 3-5 sayfa değil, birkaç yüz sayfa.
Kontratımızda detaylı yeni bir madde var. Bechtel'in bir tecrübeli mühendisi bizim ofiste full-time bulunacak ve tüm hesapları, tasarımları, imalatı ve kalite kontrolü denetleyecek. Günü birlik faks ile merkeze rapor verecek. Biz "olmayacak/ uygulanamaz bir istek" demiştik. Oldu. İngiliz vatandaşı tecrübeli bir makina mühendisi 1-yıl bizim ofiste kaldı, tüm hesapları kontrol etti. İmalatı gözlemledi, fabrika içi testlerde bizzat bulundu kayıt tuttu. Milyar dolar değil 10 milyon USDolar’lık bir siparişten bahsediyoruz.
Kazakhstan siparisi FOB esaslı idi. Biz fabrikada teslim ettik. Taşımacı firma aldı götürdü, yerinde montaj için orda önceden mobilize olmuş başka firmalar devreye girdi. Biz sadece montaj için süpervizör gönderdik. Kazanlar yerine kondu, çalıştı.
Yurtdışında basit el işçiliği/ bir anlamda amelelik yaparak en basit insangücünü pazarlamak yetmez. Mühendislik yapmak gerekir. İmalat yapmak gerekir. Yerinde montaj yapmak gerekir. Yatırımın ana müteahhitliğini yapan iyi para kazanır.
İç piyasada, yerli imalat teşviği yeterli değil, yenilenebilir enerji kanunun yerli üretimi teşvik maddelerinin iyi incelenmesi, daha uygulanabilir hale getirilmesi gerektiği düşüncesindeyim.
Bizim firmalarımız doğalgaz yakan dolayısıyla kömüre göre çevreyi daha az kirleten kombine çevrim santral tasarımını, ekipman satınalmasını, inşaasını, saha montajını, işletmesini bilirler, tasarımını ve inşaasını yaparlar, yapabilirler.
Son yıllarda UzakDoğu’lu (Hint, Çin, Kore) firmalar termik santral inşaat piyasasına daha uygun fiyatlarla girmeye başladılar. Bu firmaların vereceği fiyatlarla rekabet edemeyecek, ancak yüksek verim ve kaliteye sahip teknolojiyi getirecek olan batılı firmalardan -eğer bir Çinli/ Hintli firmaya ön yeterlik verilmiş ise- teklif almak zorlaşıyor.
Çünkü “Doğulu” firmaların maliyetleri çok daha düşük tutma ve piyasaya hakim olma konusunda ciddi hedefleri var. Böyle durumlarda “Batılı” firma teklif vermekten kaçınıyor, Türkiye piyasasında UzakDoğu’lu- firmalar egemen olmaya başlıyor. Yabancı firmaların yurtiçi santral yapımına kanuni olarak her platformda karşı çıkmak en doğal hakkımızdır- Kendi yerli mühendislik istihdam hakkımızı sonuna kadar savunmak şarttır.
Çünkü “Doğulu” firmaların maliyetleri çok daha düşük tutma ve piyasaya hakim olma konusunda ciddi hedefleri var. Böyle durumlarda “Batılı” firma teklif vermekten kaçınıyor, Türkiye piyasasında UzakDoğu’lu- firmalar egemen olmaya başlıyor. Yabancı firmaların yurtiçi santral yapımına kanuni olarak her platformda karşı çıkmak en doğal hakkımızdır- Kendi yerli mühendislik istihdam hakkımızı sonuna kadar savunmak şarttır.
Bir termik santral veya buhar kazanı, yatırımı yapıyorsanız, işin başından sonuna kadar kendi elemanlarınızla kontrol edeceksiniz. Tasarımcıyı, tedarikçiyi, kullanılan malzemeyi, imalatçıyı başıboş bırakmayacaksınız. Özellikle UzakDoğulu firmaların verdiği garantilere güvenmeyeceksiniz. Kendi elemanlarınızla tasarımları siz de yapacaksınız. Testleri kendi personeliniz gözetiminde bağımsız kuruluşlara onaylatacaksınız.
Temel tasarımlar/ fizibilite/ teklif hesapları, piyasada mevcut yazılımlarla artık eğitimli herkes tarafından yapılabilir oldu. Hesabınızı kendiniz yapın, tasarım parametrelerini, imalatı, testleri, herşeyi kontrol edin. Baştan böyle olacağı konusunda tedarikçi ile anlaşmaya varın. Parası masrafı neyse verin, ödeyin.
Kazakhstan hikayesi bitmedi. Biz işi teslim ettik, geçici ve kesin kabulleri yaptık. Döndük. Bizden sonra Expatriate ABD- Ingiliz- Türk mühendisler, aynı işyerinde çalışan Rus ve Kazakh kızlarla evlenmişler. Kızlar yabancı ülkelere gelin gitmiş. Bunlar güzel haberler.
Ancak daha sonra sahada olaylar olmuş, Kazak işçiler, "Yabancı işçiler aynı iş için bizden daha çok para alıyorlar, bu böyle olmaz" demişler, olay hukuki boyutları aşmış, ardebe olmuş, yabancı işçiler hırpalanmış, can güvenlikleri tehlikeye girmiş, ülkeyi terk etmişler.
Böyle tatsız durumlar her yerde olabilir, basit işçiliği yerel insanlara bırakmakta, işin temel ve detay mühendisliğini/ tasarımını almakta her zaman fayda var. Bütün bunlar için baştan önlem almak lazım.
Ancak daha sonra sahada olaylar olmuş, Kazak işçiler, "Yabancı işçiler aynı iş için bizden daha çok para alıyorlar, bu böyle olmaz" demişler, olay hukuki boyutları aşmış, ardebe olmuş, yabancı işçiler hırpalanmış, can güvenlikleri tehlikeye girmiş, ülkeyi terk etmişler.
Böyle tatsız durumlar her yerde olabilir, basit işçiliği yerel insanlara bırakmakta, işin temel ve detay mühendisliğini/ tasarımını almakta her zaman fayda var. Bütün bunlar için baştan önlem almak lazım.
Haluk Direskeneli, ODTÜ Makina Mühendisliği 1973 mezunu olup, mezuniyetinden itibaren, kamu, özel sektör ve ABD – Türk yabancı ortaklıklarda (B&W, CSWI, AEP, Entergy) ağırlıklı olarak termik santral temel/ detay tasarım, imalat, pazarlama, teklif, satış ve proje yönetimi konularında çalışmış, bugüne kadar termik santral tasarım yazılımları konusunda yerli piyasaya, mühendislik firmalarına, yatırımcılara ve üniversitelere danışmanlık vermiştir. MMO ve ODTÜ Mezunları Derneği Enerji komisyonları üyesidir.
No comments:
Post a Comment